Present Perfect: czas teraźniejszy dokonany

Present Perfect nazywany też Present Perfect Simple, to czas, którego używamy do opisywania czynności, stanów i zdarzeń, które miały miejsce w przeszłości ale których skutki są istotne w teraźniejszości. Nauczany zazwyczaj na poziomie średniozaawansowanym, Present Perfect jest często błędnie zastępowany czasem Past Simple, jednak różnice pomiędzy oboma czasami są znaczne i aby zostać odpowiednio zrozumianym, należy je znać.

Spis treści

Present Perfect: III forma czasownika – regularne czasowniki

W czasie Present Perfect, zarówno w zdaniach oznajmujących, jak i w pytaniach oraz w przeczeniach należy pamiętać o zachowaniu III formy czasownika. W przypadku czasowników regularnych, tworzy się ją tak samo jak w przypadku czasu Past Simple, a więc przez dodanie końcówki „-ed”, np. lived, worked.

Uwaga!

Czasowniki regularne jednosylabowe kończące się na spółgłoskę poprzedzoną pojedynczą samogłoską, podwajają ostatnią literę, np.:

spot – spotted – zauważać

Czasowniki regularne wielosylabowe kończące się na spółgłoskę mające akcentowaną ostatnią sylabę również podwajają ostatnią spółgłoskę, np.:

confer – conferred – przyznawać coś komuś

Czasowniki regularne kończące się znakiem „-y” poprzedzonym spółgłoską w trzeciej formie tracą „y” na rzecz końcówki „-ied”, np.:

study – studied – uczyć się, studiować

Czasowniki o końcówkach „-ee”, „-ye” oraz „-oe” w trzeciej formie mają dodaną tylko końcówkę „-d”, np.:

tiptoe – tiptoed – chodzić na palcach

Czasowniki kończące się na „c” zyskują „k”, a następnie „-ed”.

panic – panicked – panikować

---

Present Perfect: czasownik nieregularny

Nie ma jasnych i jednakowych zasad co do odmiany czasowników nieregularnych, a więc należy nauczyć się ich na pamięć. Najczęściej spotykane czasowniki nieregularne możemy sprawdzić we wpisie – czasowniki nieregularne w języku angielskim.

---

Present Perfect: konstrukcja zdania twierdzącego

Do utworzenia poprawnego zdania w czasie Present Perfect potrzebna jest nam znajomość czasowników nieregularnych w III formie (Past Participle). Konstrukcja zdania oznajmującego wygląda następująco:

Mieszkam w Warszawie już od roku.

On zdobył główną nagrodę w tym konkursie.

Należy również pamiętać o zachowaniu odpowiedniej formy operatora have zależnie od osoby. Podobnie jak w czasie teraźniejszym prostym, have zamienia się w has w przypadku trzeciej osoby w liczbie pojedynczej, a więc po zaimkach he, she, it oraz podmiotach, które je reprezentują (np. dog, mom, Harry, Gina, etc.).

Andrew i Lisa widzieli ten film.

Otrzymałem twój list. Dziękuję.

Mój tata posprzątał całe mieszkanie sam.

Stella spełniła swoje największe marzenie.

---

Present Perfect: konstrukcja zaprzeczenia

Zaprzeczenie w Present Perfect tworzymy poprzez dodanie not zaraz po have lub has. Występujący po have/has czasownik pozostawiamy w III formie.

Jason nie zdał egzaminu.

My nie spaliśmy w tamtym hotelu.

---

Present Perfect: konstrukcja pytania

Podobnie jak w innych czasach, pytania w czasie Present Perfect tworzymy za pomocą inwersji. Pytanie, zależnie od osoby, rozpoczynamy od have lub has, następnie stawiamy podmiot oraz czasownik w III formie.

Czy Mark znalazł swoje dokumenty?

Czy byłeś/aś w Paryżu?

Pytania z wh-

W Present Perfect Simple możemy zadawać pytania za pomocą słówek pytających: what, where, how, etc. Wystarczy wstawić odpowiednie słowo pytające na początek pytania – bez zmian w konstrukcji pytania.

Co ostatnio jadłeś/aś?

Dlaczego byłeś/aś smutny/a?

Pytania z zaprzeczeniem

Jeśli chcemy się czegoś upewnić możemy zadać pytanie z zaprzeczeniem. W tym wypadku zamieniamy has/have na hasn’t/haven’t, a resztę pytania zostawiamy bez zmian.

Czy przypadkiem nie jadłeś/aś jeszcze?

Czy przypadkiem on nie był smutny ostatnio?

---

Present Perfect: charakterystyczne słowa i wyrażenia

Zdania w Present Perfect bardzo często zawierają charakterystyczne słowa i frazy, które ułatwiają rozpoznanie lub też użycie tego czasu.

already, just, yet

Already, just, yet – te słowa są najczęściej używane w zdaniach, w których podkreślamy dokonanie czynności lub zakończenie stanu.

already – używane do wyrażenia dokonania się danej czynności lub stanu, zazwyczaj kiedy czynność lub stan zakończyły się wcześniej niż zakładaliśmy, np.:

Widziałem już ten film, o którym mówisz.

just – używane w sytuacji, gdy dana czynność właśnie się zakończyła, np.:

Ciocia Cynthia i wujek Frank właśnie przyjechali!

yet – używane wyłącznie w pytaniach i przeczeniach. W pytaniach oznacza „już”, w przeczeniach „jeszcze nie”, np.:

Nie znalazłem sobie jeszcze dobrego mieszkania.

Czy ona rozmawiała już z szefem?

Przeczytaj więcej o tych przysłówkach w artykule already, just, yet still.

never, ever

Never, ever – przysłówki określające czy wydarzenie miało kiedykolwiek miejsce.

never – oznacza „nigdy”. Gdy mówimy, iż coś nigdy nam się nie przydarzyło używamy właśnie zdań z never w Present Perfect.

Nigdy nie jechałem Ferrari.

ever – oznacza „kiedykolwiek”. Występuje w pytaniach mających ustalić czy coś miało miejsce chociaż raz, a także w celu podkreślenia wyjątkowości danej czynności/zdarzenia.

Czy kiedykolwiek byłeś/aś w Paryżu?

To największy stadion jaki świat kiedykolwiek widział.

for, since

For, since – oznacza „od”.

for – używane, gdy mówimy o okresie jaki upłynął gdy realizowana była jakaś czynność lub mijał jakiś stan, np.:

Ona nie spała od dwudziestu godzin.

Nie widzieliśmy naszej rodziny od 10 lat.

since – używane, gdy mówimy o czasie realizowania czynności, bądź trwania stanu od danego momentu w przeszłości, np.:

Ona nie spała od przedwczoraj.

Nie widzieliśmy naszej rodziny od 2009 roku.

---

Present Perfect: użycie

Present Perfect używamy:

1. Do mówienia o czynnościach, które zostały wykonane (lub nie) w przeszłości, a ich skutki są aktualne w teraźniejszości.
   Mike has eaten too much pizza and he feels sick now.

   Mike zjadł za dużo pizzy i teraz czuje się źle.

   We can’t find our files anywhere. Have you seen them anywhere?

   Nigdzie nie możemy znaleźć naszych plików. Widziałeś je gdzieś?

   Mindy has broken her leg.

   Mindy złamała nogę. (i nie jest ona sprawna)

Czas Present Perfect Continuous to również czas, którego używamy do mówienia o czynnościach z przeszłości, których skutki są nadal odczuwalne. Dowiedz się czym różni się ten czas od czasu Present Perfect z wpisu Present Perfect vs Present Perfect Continuous.

2. Do mówienia o czynnościach i stanach trwających w niezakończonym jeszcze okresie.
   We have had lots of work this week.
   We had lots of work this week. (AmE)

   Mieliśmy dużo pracy w tym tygodniu. (tydzień jeszcze się nie skończył)

   Tom has spent too much money this month.
   Tom spent too much money this month. (AmE)

   Tom wydał za dużo pieniędzy w tym miesiącu. (miesiąc jeszcze się nie skończył)

3. Do wyrażania czynności powtarzających się regularnie od przeszłości do teraz w nieokreślonych odstępach czasowych.
   Monica has played squash several times.
   Monica played squash several times. (AmE)

   Monica grała w squasha kilka razy. (jak dotąd)

   Japan has been destroyed by tsunamis a few times in its history.
   Japan was destroyed by tsunamis a few times in its history. (AmE)

   Japonia była zniszczona przez tsunami kilka razy w swojej historii. (Japonia i tsunami ciągle istnieją)

4. Do mówienia o czynnościach przeszłych, których czas nie jest sprecyzowany.
   Someone has stolen my lunch!
   Someone stole my lunch! (AmE)

   Ktoś ukradł mój lunch!

   There has been a mass in St. Mary’s Church.
   There was a mass in St. Mary’s Church. (AmE)

   W kościele św. Maryi odbyła się msza.

5. Do mówienia o dopiero co zakończonych czynnościach.
   Lara has just finished vacuuming.
   Lara just finished vacuuming. (AmE)

   Lara właśnie skończyła odkurzać.

   We have just returned from vacation.
   We just returned from vacation. (AmE)

   Dopiero co wróciliśmy z wakacji.

6. Do mówienia o doświadczeniach.
   I’ve worked in a movie theater before.
   I worked in a movie theater before. (AmE)

   Raz pracowałem w kinie.

   They’ve been to Disneyland a couple of times.
   They went to Disneyland a couple of times. (AmE)

   Parę razy byli w Disneylandzie.

---

Present Perfect vs. Past Simple

Częstym błędem w używaniu języka angielskiego jest używanie czasu Past Simple zamiast Present Perfect. Aby nie używać obu czasów w błędny sposób, warto pamiętać o podstawowych różnicach pomiędzy nimi.

1. Jeżeli znamy czas zakończonej czynności używamy Past Simple. (Inaczej jest w przypadku amerykańskiego angielskiego, gdzie czas nie musi być znany.)
   Steven has broken his arm during training.
   Steven złamał rękę podczas treningu.

   Ręka prawdopodobnie nadal jest złamana.

   Steven broke his arm during training.
   Steven złamał rękę podczas treningu.
   BrE: Nie wiemy czy ręka jest już zdrowa, czy nadal jest złamana.

   AmE: Ręka jest złamana.

2. Jeżeli jesteśmy pewni, że pewien stan lub regularność odbywania się czynności zakończył się, używamy Past Simple, np.:
   Maddie lived in Toronto for five years.
   Maddie mieszkała w Toronto przez 5 lat.

   Ten okres już się zakończył.

   Maddie has lived in Toronto for five years.
   Maddie mieszka(ła) w Toronto od 5 lat.

   Nie wiemy czy nadal tam mieszka.

---

Przykładowe zdania w Present Perfect

Mary czuje się źle odkąd zjadła za dużo.

Mieszkam w Bukareszcie od trzech lat. (I nadal mieszkam)

Nigdy nie byliśmy w Wielkiej Brytanii.

Mój tata odczuwa ból w plecach. Miał wypadek.

Odkąd wybuchł wulkan, nie widzieliśmy słońca.

To najpiękniejsza rzeźba jaką widziałem w życiu!

Bradley wspiął się na Mont Blanc trzy razy.

Nasz rząd właśnie zmienił prawo i będziemy płacić więcej pieniędzy w podatkach.

Czy powtórzyłeś już wiadomości do testu?

Jeszcze nie znalazłem mojej pracy marzeń.

Czy Gus był kiedykolwiek przyjacielem Walta?

W tamtym budynku był pożar.