Okresy warunkowe lub tryby warunkowe
W języku angielskim bardzo często mówimy o tym, co może się wydarzyć pod pewnym warunkiem — co by było, gdyby coś się stało lub nie stało. Takie zdania nazywamy okresami lub trybami warunkowymi, czyli conditionals. Wyróżniamy cztery podstawowe typy okresów: zerowy, pierwszy, drugi oraz trzeci okres warunkowy.
Kiedy używamy trzeciego okresu warunkowego?
Trzeci okres warunkowy (third conditional) odnosi się do przeszłości, a dokładniej do sytuacji, które mogły się wydarzyć, ale się nie wydarzyły. Używamy go, gdy chcemy zastanowić się, co by było, gdyby coś w przeszłości potoczyło się inaczej. To czyste „gdybanie” – mówimy o czymś, co jest już zakończone i nie może zostać zmienione.
W przeciwieństwie do innych okresów warunkowych, tutaj nie rozważamy możliwości przyszłych ani teraźniejszych, lecz nierealne scenariusze przeszłości, których wynik byłby inny, gdyby zmieniły się wcześniejsze okoliczności. Trzeci okres warunkowy służy do: wyrażania żalu lub chęci zmiany przeszłości, krytykowania lub obwiniania kogoś za coś, co się wydarzyło lub nie wydarzyło i analizowania hipotetycznych sytuacji w przeszłości. Przykładowo możemy powiedzieć: “Gdybym wtedy wcześniej wyszedł z domu, nie spóźniłbym się na pociąg.” — ale wiemy, że się spóźniliśmy i już nic tego nie zmieni.
Gdybym się więcej uczył, zdałbym egzamin.
(Żałuję, że się nie uczyłem.)
Gdybyś powiedziała mi prawdę, nie byłbym zły.
(To twoja wina, że tak zareagowałem.)
Gdybyśmy wzięli taksówkę, dotarlibyśmy na czas.
(Rozważamy alternatywny scenariusz.)
Konstrukcja trzeciego okresu warunkowego
Ponieważ trzeci okres warunkowy odnosi się do przeszłości, używamy w nim czasów przeszłych w obu częściach zdania — ale w różnej formie. Po if używamy czasu Past Perfect, a w drugiej części zdania – would have oraz czasownika w III formie (Past Participle).
If + Past Perfect + would have + Past Participle
If I had left earlier, I would have caught the bus.
Gdyby pamiętała o jego urodzinach, nie byłby zły.
Gdyby posłuchali instrukcji, nie popełniliby tego błędu.
Zmiana kolejności zdania z IF
W trzecim okresie warunkowym, podobnie jak w innych, możemy zmieniać kolejność dwóch części zdania. Zdanie może zaczynać się od if lub od części wynikowej z would have. Obie wersje są poprawne, ale należy pamiętać że gdy zdanie zaczyna się od if, stawiamy przecinek po pierwszej części. Natomiast gdy if jest w środku zdania, przecinka nie używamy.
Gdyby wyszli wcześniej, zdążyliby na pociąg.
Zdążyliby na pociąg, gdyby wyszli wcześniej.
Zdanie przeczące w trzecim okresie warunkowym
W trzecim okresie warunkowym możemy zaprzeczyć warunek, rezultat, albo obie części. W zależności od tego, gdzie pojawi się przeczenie, zmienia się sens zdania.
Gdybym nie zapomniał o jej urodzinach, nie byłaby zła.
(Żałuję, że zapomniałem. – przeczenie w warunku)
Gdybym do niej zadzwonił, nie martwiłaby się.
(Wina leży po mojej stronie – nie zadzwoniłem.- przeczenie w rezultacie)
Gdyby nie skłamał, ona by nie odeszła.
(Obie części zdania są przeczące, co podkreśla związek przyczynowo-skutkowy.)
Jak tworzyć pytanie w trzecim okresie warunkowym?
W trzecim okresie warunkowym pytanie tworzymy wyłącznie w części wynikowej, czyli tej z would have. To właśnie tam stosujemy inwersję – would przechodzi na początek zdania, przed podmiot.
Gdyby się uczyła, zdałaby egzamin.
(zdanie twierdzące)
Czy zdałaby egzamin, gdyby się uczyła?
(pytanie zamknięte)
Co by się stało, gdyby się uczyła?
(pytanie otwarte)
W trzecim okresie warunkowym pytanie może również zaczynać się od części warunkowej z if. W takiej sytuacji would have pojawia się w środku zdania.
Gdyby się uczyła, co by zrobiła?
Dowiedzi się więcej o pytaniach w języku angielskim.
Częste błędy w trzecim okresie warunkowym
1️⃣ Would po if
W trzecim okresie warunkowym would nigdy nie występuje po if – tam zawsze stosujemy czas Past Perfect. Błąd często wynika z próby dosłownego tłumaczenia polskiego zdania, w którym tryb przypuszczający występuje po obu stronach.
2️⃣ Mylenie przeszłości z teraźniejszością
Ten błąd pojawia się, gdy próbujemy połączyć przeszły warunek z teraźniejszym skutkiem. Często wynika to z chęci powiedzenia czegoś aktualnego, ale za pomocą struktury trzeciego okresu. W efekcie mieszamy czasy.
3️⃣ Użycie drugiej formy czasownika zamiast Past Participle
W drugiej części zdania po would have należy użyć trzeciej formy czasownika. Często jednak zostaje użyta forma druga (Past Simple), bo w szybkiej mowie różnice bywają niewyraźne, a sama struktura trzeciego okresu warunkowego zawiera kilka form przeszłych, co może być mylące.
4️⃣ Użycie would zamiast would have
W trzecim okresie warunkowym po would zawsze musi wystąpić have, ale często jest ono pomijane, zwłaszcza w mowie potocznej, gdzie występuje w postaci skrótu (would’ve). W rezultacie osoby uczące się języka mogą go po prostu nie wychwycić i pominąć.
Czasowniki modalne w drugim okresie warunkowym
W trzecim okresie warunkowym nie musimy ograniczać się tylko do would have. Możemy również używać innych czasowników modalnych, takich jak could have, might have, should have – w zależności od tego, co chcemy wyrazić: możliwość, przypuszczenie, radę lub ocenę.
Gdybym zauważył znak, mógłbym uniknąć wypadku.
(możliwość)
Gdyby się więcej uczyła, może by zdała test.
(przypuszczenie)
Gdyby cię posłuchali, powinni byli zrobić to po twojemu.
(ocena lub rada)
