Relative clauses czyli zdania względne: wstęp
Who, which, that, whom, whose to zaimki względne używane w zdaniach względnych (relative clauses), zwanych również zdaniami przydawkowymi. Pozwalają nam one zawrzeć informacje o osobach lub rzeczach o których mówimy. Używamy who, which, that, whom lub whose w zależności od tego czy mówimy o osobach czy o rzeczach.
Najczęściej używane zaimki względne:
that – do osób lub rzeczy (mowa potoczna)
Rzadziej używane zaimki względne:
whom – do ludzi
| Osoba | Rzecz | |
|---|---|---|
| Podmiot | who / that | which / that |
| Dopełnienie | who / whom / that | which / that |
| Zaimek dzierżawczy | whose |
Kiedy używamy relative clauses?
1. Gdy chcemy połączyć dwa zdania ze sobą.
I have a dress which is new.
2. Gdy chcemy podać więcej informacji o czymś.
I bought a hat, which is red, for my sister.
Rodzaje zdań względnych
W języku angielskim mamy dwa rodzaje zdań względnych (relative clauses).
zdania względne nieokreślające (non-defining relative clauses)
Defining clauses: zdania względne określające
Używamy zdań względnych aby określić osobę lub rzecz o której mówimy. Jeśli informacja określająca rzecz (osobę) o której mówimy jest niezbędna do zrozumienia o czym mówimy, wówczas możemy mówić o zdaniu względnym określającym (defining relative clauses). W zdaniach względnych określających możemy stosować who, which lub that.
Steve Jobs jest jedną z osób które stworzyły Apple’a.
To ciasto które upiekła.
W defining relative clauses nie stawiamy przecinków przed zaimkiem względnym, czyli nie oddzielamy zawartej przez nas informacji określającej temat naszego zdania od reszty zdania.
This is a cake, which she baked.
Zaimek względny może być podmiotem (subject) lub dopełnieniem (object) w zdaniu względnym.
Kiedy nie pomijamy zaimka: zaimek względny jako podmiot
Gdy zaimek jest podmiotem zdania względnego, wtedy nie możemy pominąć zaimka względnego w zdaniu. Zdanie względne może występować po podmiocie zdania lub po dopełnieniu zdania.
Zdanie względne po dopełnieniu zdania (clause after the object of the sentence)
Mam samochód, który jest nowy.
Ona szuka mechanika, który potrafi naprawić jej samochód.
Zdanie względne po podmiocie zdania (clause after the subject of the sentence)
Ta sukienka która kosztuje 50$ jest na wyprzedaży.
Ta osoba która do mnie zadzwoniła sprzedawała ubezpieczenia.
Kiedy pomijamy zaimek: zaimek względny jako dopełnienie
Jeśli zaimek względny jest przedmiotem zdania (dopełnieniem), wtedy możemy, ale nie musimy pominąć zaimek względny w zdaniu. Zdanie względne może występować po podmiocie zdania lub po dopełnieniu zdania.
Zdanie względne po dopełnieniu zdania (clause after the object of the sentence)
Poszedłem/łam do restauracji, którą poleciłeś.
Lucy zna kobietę z którą pracuje.
Zdanie względne po podmiocie zdania (clause after the subject of the sentence)
Torba którą kupiłem/am jest podarta.
Kobietą z którą chodził mój brat mieszkała w innym kraju.
Zaimek whom czy who?
Who używamy w pozycji podmiotu, natomiast whom używamy w pozycji dopełnienia. Czyli, gdy zaimek względny jest przedmiotem o którym mówi czasownik lub przyimek, wtedy użyjemy whom (zamiast who). W mowie potocznej bardzo często who jest używane zamiast whom, jednak w oficjalnych sytuacjach jest to niepoprawne i należy się tego wystrzegać. Język zawsze dąży do uproszczeń i prawdopodobnie z czasem, coraz rzadziej będziemy używać zaimka whom.
To jest Lisa, którą widziałeś/aś na imprezie.
To jest Adam, z którym chcę cię umówić.
Jak sprawdzić czy powinniśmy użyć who czy whom?
Jeśli nie jesteśmy pewni czy mamy użyć who czy whom to spróbujmy wstawić do zdania zaimek osobowy. Może to wymagać od nas aranżacji zdania lub zadania pytania. Jeśli w zdaniu powinno pojawić się who to po aranżacji zdania powinny nam pasować zaimki osobowe (subject pronouns): he, she, we etc. Natomiast jeśli poprawne jest whom to w zdaniu powinny nam pasować zaimki osobowe w dopełnieniu (object pronouns): him, her, us etc.
Adam is working.
Who is working?
He is working.
I saw Adam yesterday.
Whom did you see yesterday?
I saw him yesterday.
I want to set you up with him.
This is Lisa. You saw her at the party.
He has a garden.
Non-defining clauses: zdania względne nieokreślające
Zdania względne nieokreślające (non-defining relative clauses) dają nam dodatkowe informacje o osobie lub rzeczy o której mówimy. Nie potrzebujemy tych informacji, aby zrozumieć sens zdania. W tego typu zdaniach wstawiamy przecinki, aby oddzielić taką dodatkową informację od reszty zdania. W zdaniach względnych nieokreślających nie używamy zaimka względnego that.
Nawet bez tych informacji sens zdania jest zrozumiały.
Ten samochód ma gumę.
Jak już wspominaliśmy, w zdaniach względnych określających nie używamy that.
This car, that is brand new, has a flat tire.
Tak jak w zdaniach względnych określających, non-defining relative clauses mogą wystąpić po podmiocie lub po dopełnieniu zdania.
Zdanie względne po dopełnieniu (clause after the object)
W przyszłym tygodniu spotkam się z moją siostrą, która mieszka w Nowym Jorku.
Kupiłem/am nowe buty, które są czerwone.
Zdanie względne po podmiocie (clause after the subject)
Mój przyjaciel, który ma rude włosy, uwielbia czekoladę.
Moja koszula, która jest niebieska, ma plamę.
Pamiętaj!
W zdaniach względnych nieokreślających nie możemy pominąć zaimka względnego jak to czasami możemy zrobić w przypadku zdań względnych określających (kiedy zaimek względny jest dopełnieniem zdania względnego określającego).
Her bag, is red, is ripped.
Zdania względne nieokreślające: określenia ilości
W zdaniach względnych nieokreślających możemy dołączać do zaimków względnych which i whom określenia ilości.
many of which/whom
Ona ma trzech braci, z których wszyscy są od niej starsi.
Mam dużo butów, z których żadne nie są niebieskie.
Zdania względne z zaimkiem whose
Zaimek whose używamy zamiast who/which, gdy mówimy o czymś co przynależy do czegoś/kogoś. Zaimek whose nie może być pominięty w zdaniu, gdyż jest on podmiotem zdania względnego. W zdaniu względnym określającym nie stawiamy przecinka przed whose, a w zdaniu względnym nieokreślającym stawiamy przecinek. Po whose zawsze występuje rzeczownik.
whose + rzeczownik
Adam whose car is in the driveway is working tonight.
The boy whose parents died is in the hospital.
Last week I met Adam, whose sister works with me.
who’s vs whose
Who’s to skrót wyrażenia who is lub who has. Natomiast whose to forma dzierżawcza zaimka who. Obydwa wyrażenia są często ze sobą mylone, gdyż konstrukcja apostrof + s zwykle jest znacznikiem dopełniacza saksońskiego, czyli sposobem na przedstawienie przynależności.
who’s = who is or who has
whose = zaimek dzierżawczy who
Who’s on the phone? = Who is on the phone?
Whose backpack is that? = Whom does the backpack belong to?
Więcej o różnicach między tymi dwoma słowami można znaleźć we wpisie whose vs who’s.
Zdania względne: przyimki
W zdaniach z who/which w których występują przyimki (prepositions) możemy wstawić je przed zaimkiem względnym lub na końcu zdania. Jeśli zdecydujemy się wstawić przyimek na końcu zdania, wówczas zdanie będzie brzmiało nieco bardziej potocznie. Gdy zdanie względne jest z that, wówczas przyimek zawsze stawiamy na końcu zdania.
To jest Alice z którą pracuje.
Kraj do którego pojechał jest bardzo zimny.
Praca do której aplikował płaci bardzo dobrze.
Jak wspominaliśmy, w zdaniach z that zawsze stawiamy przyimki na końcu zdania.
Dostałem/am pracę o którą się starałem/am.
Zdania względne: when, where, why
Gdy w zdaniach względnych mówimy o czasie, powodzie lub miejscu to możemy zamiast zaimków względnych użyć słówek pytających (przysłówków) when, why oraz where. Pamiętajmy jednak, że ich użycie nie sprawi, że zdanie stanie się pytaniem. Czasami where, when oraz why użyte w zdaniach względnych nazywane są relative adverbs.
Żyję w Bostonie w którym się urodziłem/am.
W zdaniach z when możemy pominąć when.
2015 to był rok w którym skończyłem/am szkołę.
Redukcja zdań względnych
1. Możemy pominąć zaimek względny w zdaniach względnych określających, gdy jest on dopełnieniem.
The girl you like wants to talk to you.
2. Możemy użyć imiesłowu (participle) aby zlikwidować zaimek względny.
Present Participle (czasownik-ing)
We saw a sign saying “Welcome”.
Past Participle (III forma czasownika)
The dress made from leather was hung to dry.
Perfect Participle (having + III forma czasownika)
Alice, having lived in Boston for 2 years, has moved to New York.
Perfect Passive Participle (having been + III forma czasownika)
Adam, having been made a manager, threw a celebration party.
3. Kiedy czasownik to be jest użyty po zaimku względnym, możemy pominąć to be i zaimek.
The bike parked in front of a shop is gold.
4. Możemy zamienić have (w znaczeniu posiadania) i zaimek względny na with w zdaniu twierdzącym, a without w przeczeniu.
Girls with long hair are pretty.
The girls without earrings are boring.
5. Możemy użyć “to” zamiast zaimka względnego w zdaniach z wyrażeniem the only, the first (second, etc.), the last, next oraz w zdaniach z przymiotnikiem w stopniu najwyższym (superlative).
Adam is the only guy to listen to me.
This bag is the most expensive bag to have silver studs.
Pamiętaj!
Po “to” zawsze używamy bezokolicznika (infinitive).
Zgodność podmiotu z orzeczeniem w zdaniach względnych
Zaimki względne mogą odnosić się zarówno do rzeczowników w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Ważne jest, aby zwracać uwagę na to w jakiej liczbie jest podmiot zdania i dostosować orzeczenie do tego rzeczownika.
Podmiotem zdania jest “people”, który jest w liczbie mnogiej, a więc orzeczenie również powinno być w liczbie mnogiej. Użyjemy czasownika “to have” w trzeciej osobie liczby mnogiej “have”.
Podmiot zdania to “a person”, czyli rzeczownik w liczbie pojedynczej, a więc orzeczenie również powinno być w liczbie pojedynczej, dlatego użyjemy czasownika “to have” w trzeciej osobie liczby pojedynczej czyli “has”.
Zdania względne dla zaawansowanych
Whose jest zaimkiem dzierżawczym odpowiadającym who oraz which. Whose można używać zarówno w odniesieniu do zwierząt oraz ludzi, jak i rzeczy nieożywionych. Jest to forma używana od około 14 wieku, jednak często jest uznawana za nieprawidłową przez niektórych współczesnych użytkowników języka angielskiego. Ich argumentem jest to, że w whose jest zawarte who, a więc whose powinno być używane tylko z osobami lub zwierzętami – istotami ożywionymi, tak jak who. Aby uniknąć problemów związanych z użyciem whose z rzeczami nieożywionymi czasami warto po prostu przeredagować takie zdanie.
(nie ma takiej formy jak which’s chociaż pasowałby tu dopełniacz saksoński)
Non-defining vs defining relative clause
| DEFINING RELATIVE CLAUSE | NON-DEFINING RELATIVE CLAUSE | |
|---|---|---|
|
+ podaje informacje potrzebne do zidentyfikowania opisywanego rzeczownika The cake which I baked was eaten. |
+ podaje dodatkowe informacje na temat opisywanego rzeczownika The cake I baked, which tastes great, was eaten. |
|
|
+ zdanie pozbawione tych informacji nie określa o czym mówi X The cake was eaten. |
+ zdanie ma sens nawet bez tych dodatkowych informacji The cake I baked was eaten. |
|
|
+ zdanie nie jest oddzielone przecinkami The cake which I baked was eaten. |
+ zdanie jest oddzielone przecinkami The cake I baked, which tastes great, was eaten. |
|
|
+ można używać that The cake that I baked was eaten. |
+ nie można używać that X The cake I baked, that tastes great, was eaten. |
|
|
+ można pominąć zaimek względny, gdy jest on dopełnieniem czasownika The cake I baked was eaten. |
+ nie można pomijać zaimka względnego X The cake I baked, tastes great, was eaten. |
Cleft sentences
Zdania rozszczepione (cleft sentences) to rodzaj zdań, które tworzymy aby wyeksponować wybrane informacje. Dowiedz się o nich więcej z artykułu cleft sentences.
Add comment