Zaimki względne: wstęp
Zaimki względne czyli relative pronouns to zaimki, które wyglądają jak słówka pytające ale występują w zdaniach oznajmujących. Najczęściej używane zaimki względne to who, which, that. Rzadziej używamy zaimków whose oraz whom. Zaimków względnych używamy do tworzenia zdań względnych (relative clauses). Zaimki względne stawiamy po rzeczowniku lub zaimku, który modyfikują.
Kiedy używamy zaimków względnych?
| Zaimek względny | Użycie |
|---|---|
| who | z osobami |
| which | z rzeczami i zwierzętami |
| that | z osobami, zwierzętami i rzeczami |
| whose | określenie przynależności |
| whom | z osobami |
| when | określenie czasu |
| where | określenie miejsca |
| why | określenie powodu |
Zaimek względny who
Who używamy, gdy mówimy o ludziach. Zdarza się jednak, że używamy go gdy mówimy o zwierzętach domowych lub zwierzętach, które znamy. Zaimek who użyjemy w obu typach zdań względnych – określających (defining) i nieokreślających (non-defining).
(zdanie względne określające)
(zdanie względne określające)
(zdanie względne nieokreślające)
Who możemy używać z rzeczownikami zbiorowymi dotyczącymi ludzi.
Ona zadzwoniła na policję, która natychmiast przyjechała.
Zaimek względny which
Zaimek which używamy w stosunku do rzeczy i zwierząt. Which użyjemy zarówno w zdaniach względnie określających (takich, które dają nam niezbędne informacje), a także w zdaniach względnych nieokreślających (takich, które dają nam dodatkowe informacje).
(zdanie względne określające)
(zdanie względne nieokreślające)
Zaimek względny that
That możemy używać zamiennie z who, whom, which, zarówno do ludzi, rzeczy, jak i zwierząt. Zaimek that możemy używać tylko w zdaniach względnych określających. That jest mniej formalne od pozostałych zaimków względnych i powinno być unikane w bardziej formalnych sytuacjach.
Lubię ludzi którzy mają dobre poczucie humoru.
Krem z filtrem który użyłeś/aś był przeterminowany.
Oto lista rzeczy które mnie doprowadzają do szaleństwa.
Uwaga!
Zaimki względne mają wiele zasad dotyczących ich zastosowania w zdaniach względnych. W celu zgromadzenia jak największej wiedzy na ten temat, warto jest zapoznać się także z wpisem blogowym relative clauses czyli zdania względne.
Zaimek względny whom
Zaimek whom używamy w stosunku do ludzi. W zdaniach whom zajmuje pozycję dopełnienia. Oznacza to, że użyjemy whom w przypadku gdy ten zaimek jest przedmiotem opisywanym przez czasownik lub przyimek. Whom jest często mylone z who, gdyż oba te zaimki opisują ludzi. Jednak who używamy w pozycji podmiotu.
Człowiek o którym mówimy stoi właśnie tam.
Dzwonię do Johna którego spotkasz jutro.
Jeśli mamy wątpliwości czy powinniśmy zastosować who czy whom, podmieńmy w zdaniu zaimek względny na zaimek osobowy. W przypadku gdy po aranżacji zdania pasuje nam zaimek osobowy (I, he, they etc.), wtedy powinniśmy zastosować who. Natomiast jeśli pasuje zaimek osobowy w dopełnieniu (me, him, them, etc.), wtedy powinniśmy zastosować whom.
Dzwonię do Johna. Spotkasz go jutro.
W tym zdaniu chcemy powiedzieć, że spotkamy „go” (him) – nie mówimy, że spotkamy „on” (he).
Zaimek względny whose
Whose używamy w stosunku do ludzi i zwierząt. Zaimek whose określa przynależność do kogoś. W zdaniu whose stoi przed rzeczownikiem.
Avah, której siostrę znasz, nas woła.
Człowiek w którego domu mieszkaliśmy zeszłego lata właśnie umarł.
Adam, którego była żona jest pielęgniarką, właśnie wzięła ponownie ślub.
Zaimek whose można stosować również przy określaniu przynależności do rzeczy nieożywionych. Takie zastosowanie whose pojawiło się już około XIV wieku. Jednak współcześnie pojawiają się opinie, że whose może być stosowane tylko w stosunku do ludzi i zwierząt. Warto jest o tym pamiętać, gdyż możemy się spotkać z głosami, które twierdzą, że użycie whose z rzeczami jest niepoprawne.
Ten dom którego ogród kwitnie ma nowego właściciela.
Whose vs who’s
Whose jest często mylone z who’s, gdyż oba te słowa to homofony, czyli wyrazy które brzmią podobnie ale mają inne znaczenie. Jednak who’s to skrót od who is lub who has.
Kto jest w domu?
Czyj to dom?
Bardziej szczegółowe wyjaśnienie można znaleźć w artykule whose vs who’s.
Zaimki względne: przyimki
Przyimki stawiamy przed zaimkami względnymi (bardziej formalnie brzmiące zdanie) lub na końcu zdania (mniej formalnie brzmiące zdanie).
Spędziliśmy cztery godziny próbując dostać się do Bostonu z czego trzy spędziliśmy w korku.
Na czyj koszt w tej chwili imprezujemy?
Ten posiłek, za który nie zapłaciłem/am był bardzo dobry.
To jest samochód po który przyszliśmy.
Mówię o Adamie z którym pracuje.
To jest John któremu chcę cię przedstawić.
W przypadku zaimka that przyimki zawsze stawiamy na końcu zdania.
Nie znam sztuczki na którą by się nie nabrała.
To jest pudełko w którym przyszła zabawka.
Zaimki względne: when, where, why
W mniej formalnych sytuacjach możemy używać when, where oraz why jako zaimków względnych. When używamy zamiast on which, gdy mówimy o czasie. Where używamy w zdaniach w których określamy miejsce zamiast at which. Natomiast why używamy zamiast for which, gdy mówimy o powodzie.
Znam miejsce gdzie serwują najlepszą pizzę w mieście.
Jutro jest dzień w którym podbijemy świat!
Chcę znać powód dla którego ona się spóźnia.
Złożone zaimki względne
Złożone zaimki względne, czyli compound relative pronouns oznaczają „nie ważne który czy jaki”. Do złożonych zaimków względnych należą: whoever, whichever, whomever etc. Złożone zaimki względne tworzymy poprzez dodanie do who, which, whom końcówki “ever”.
Nie chcę z tobą rozmawiać, kimkolwiek jesteś.
Będą go wspierać cokolwiek zdecyduje.
Cleft sentences
Zaimki względne możemy wykorzystać w zdaniach rozszczepionych (cleft sentences). Przeczytaj o nich w artykule cleft sentences.
