Phrasal verbs: wstęp

Phrasal verbs, czyli czasowniki frazowe, to szczególna grupa czasowników używana w języku angielskim. Czasownik frazowy składa się z czasownika i przyimka (np. off, on, at, on) lub przysłówka (np. along, about, across), który nadaje czasownikowi nowe znaczenie. Czasowniki frazowe to ważny element języka angielskiego, nie mniej ważny niż nauka gramatyki. Niestety, znaczenie czasowników frazowych nie zawsze jest intuicyjne i większości z nich trzeba uczyć się na pamięć. Oto przykład czasownika, który po dodaniu przyimka zmienia całkowicie swoje znaczenie:

Właściwości czasowników frazowych:

czasowniki frazowe bez dopełnienia

Phrasal verbs: nierozdzielne i rozdzielne czasowniki frazowe

Co to znaczy, że czasownik frazowy jest nierozdzielny czy też rozdzielny? Nierozdzielny czasownik frazowy to taki, którego nie rozdzielamy. Czyli, drugi człon zawsze musi stać obok czasownika głównego. A rozdzielny czasownik frazowy to taki, którego drugi człon może, ale nie musi stać obok czasownika głównego. Przyjrzymy się przykładom i wyjaśnieniom.

Rozdzielne czasowniki frazowe (transitive phrasal verbs)

Jeśli czasownik frazowy jest rozdzielny, to czasownik i przysłówek lub przyimek (drugi człon czasownika frazowego) mogą, ale nie muszą stać razem.

Nierozdzielne czasowniki frazowe (intransitive phrasal verbs)

Jeśli czasownik frazowy jest nierozdzielny, to czasownik i przysłówek lub przyimek (drugi człon czasownika frazowego) muszą stać razem.

get up

I always get at 11 a.m. up.

sit down

Please, sit over there down.

Phrasal verbs: czasowniki frazowe z dopełnieniem i bez dopełnienia

Czasowniki frazowe mogą występować z dopełnieniem (transitive) lub bez dopełnienia (intransitive).

Czasowniki frazowe z dopełnieniem

Czasowniki frazowe z dopełnieniem to takie, które wymagają dopełnienia.

to take off

Please, take off your shoes.

to put on

It’s cold outside, put on a coat.

Czasowniki frazowe bez dopełnienia

Czasowniki frazowe bez dopełniania to takie, które nie mogą mieć dopełnienia.

to wake up

I wake up at 10 a.m. every morning.

to break up

We broke up yesterday.

Dowiedz się więcej o czasownikach z dopełnieniem i bez dopełnienia we wpisie transitive and intransitive verbs.

Rodzaje czasowników frazowych:

nierozdzielne czasowniki frazowe z 2 nierozdzielnymi elementami z dopełnieniem

Zauważmy, że jeżeli czasownik frazowy jest rozdzielny to zawsze będzie występował z dopełnieniem.

1. Nierozdzielne czasowniki frazowe bez dopełnienia

Inseparable and intransitive phrasal verbs

Pierwszy typ czasowników frazowych nie ma dopełnienia, czyli nie ma przedmiotu lub osoby, na której wykonywana jest czynność. Oprócz tego przysłówek lub przyimek w zdaniu musi zawsze stać obok czasownika, nie może być od niego oddzielony innym słowem.

to hold on  –  czekać

Hold on a second, Mr. Smith is busy now.

Poczekaj chwilę poczekać, Pan Smith jest teraz zajęty.

to drop by  –  wpaść do kogoś

Adam is going to drop by later.

Adam wpadnie później.

2. Rodzielne czasowniki frazowe z dopełnieniem

Separable and transitive phrasal verbs

W typie drugim występuje dopełnienie (object), czyli przedmiot lub osoba, na której wykonywana jest czynność. Czasownik może być oddzielony od przyimka lub przysłówka w zdaniu.Jak rozpoznać takie czasowniki? W słowniku występują ze słowem something (coś) lub somebody (ktoś) między czasownikiem a przyimkiem/przysłówkiem.

to give sth away  –  oddać coś

He gave away all his toys. / He gave all his toys away.

Oddał wszystkie swoje zabawki. (all his toys jest w tym przypadku dopełnieniem)

3. Nierozdzielne czasowniki frazowe z dopełnieniem

Inseparable and transitive phrasal verbs

Typ trzeci to nierozdzielnie czasowniki z dopełnieniem. Czasownik w zdaniu stoi zawsze obok przyimka/przysłówka, nie może być od niego oddzielony. Dopełnienie występuje po przysłówku/przyimku.

to look for sb/sth  –  szukać kogoś/czegoś

Excuse me, I’m looking for my brother. Have you seen him?

Przepraszam, szukam mojego brata. Widziałeś go? (dopełnieniem jest tutaj my brother)

4. Nierozdzielne czasowniki frazowe z 2 nierozdzielnymi elementami z dopełnieniem

Inseparable and transitive two-particle phrasal verbs

Ostatni typ czasowników frazowych to czasowniki nierozdzielne, w których po czasowniku występują dwa przyimki i dopełnienie, lub przyimek, przysłówek i dopełnienie. Czasownik frazowy nie może być rozdzielony.

to look down on sb  –  patrzeć na kogoś z góry

She always looks down on other people.

Ona zawsze patrzy na innych ludzi z góry.

Phrasal verbs: dwa typy jednocześnie

Istnieją czasowniki, które mogą należeć do dwóch typów jednocześnie, zależnie od znaczenia.

to get together / to get together (with sb)

To get together with sb jest czasownikiem frazowym z dwoma nierozdzielnymi elementami i z dopełnieniem (typ czwarty). Oznacza „spotkać się z kimś, zejść się z kimś”. To get together może być również użyte bez dopełnienia, czyli jako typ pierwszy. Przykład:

I want to get together with my friends this weekend.

Chcę spotkać się z moimi przyjaciółmi w ten weekend.(dopełnienie my friends)

Let’s get together for a drink.

Spotkajmy się na drinka.

to take over / to take over sth

To take over sth należy do czasowników frazowych typu drugiego, czyli rozdzielnych z dopełnieniem. Oznacza „przejąć coś, przejąć kontrolę nad czymś”. Ten czasownik może być również użyty jako nierozdzielny czasownik bez dopełnienia (typ pierwszy). Przykład:

We took over the company after it had gone bankrupt.

Przejęliśmy kontrolę nad spółką po tym jak ogłosiła bankructwo.

The company was going bankrupt, so we had to take over.

Spółka bankrutowała, więc musieliśmy przejąć kontrolę.

to take off / to take sth off

W tym przypadku te pozornie podobne czasowniki, mają zupełnie inne znaczenie. To take sth off oznacza „zdjąć” (np. ubranie). Jest to czasownik rozdzielny z dopełnieniem, typ drugi. Z kolei samo to take off oznacza „wystartować” (o samolocie) i należy do typu pierwszego, jest nierozdzielny bez dopełnienia. Przykład:

The plane took off an hour ago.

Samolot wystartował godzinę temu. (brak dopełnienia)

He took off his clothes.

On zdjął ubranie. (dopełnienie his clothes)

Phrasal verbs: tworzenie rzeczowników i przymiotników

Phrasal verbs: forming nouns and adjectives

Od czasowników frazowych możemy utworzyć rzeczowniki i przymiotniki. Niektóre z nich tworzymy po prostu zapisując czasownik frazowy razem, np.: