Zacznij się uczyć angielskiego. Zobacz ofertę >
ELLA
stany w USA

Stany w USA

Stany w USA

Stany w USA nie od zawsze były jednym, zjednoczonym państwem. Zanim się nim stały, były brytyjskimi koloniami zamieszkiwanymi przez europejskich osadników. Pierwsza osada została założona przez kolonistów w Jamestown (obecnie stan Wirginia), na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej w 1607 roku. Kolonia Wirginii wraz z dwunastoma innymi koloniami tworzyły tzw. Trzynaście kolonii (Thirteen Colonies), które wspólnie walczyły o niepodległość od korony brytyjskiej. Uzyskały ją w 1776 roku, tworząc Stany Zjednoczone. Do pierwszych trzynastu stanów należały: Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island, Connecticut, New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware, Maryland, Virginia, North Carolina, South Carolina i Georgia. Później do Stanów Zjednoczonych przyłączyło się kolejnych 37 stanów. Ostatnie dwa stany – Hawaje i Alaska dołączyły w 1959 roku. Obecnie w skład USA wchodzi 50 stanów.

Przyjrzyjmy się teraz bliżej pierwszym trzynastu stanom i ich charakterystycznym cechom.

Wybierasz się do USA? Odśwież angielski z ELLA.


stany w USA

Stany w USA: Massachusetts

Stolica: Boston
Oficjalny deser: Bostońskie ciasto z kremem
(Boston Cream Pie)
Oficjalny pączek: Boston Cream donut
Oficjalne ciastko: chocolate chip cookie
Oficjalny muffin: kukurydziany muffin
(corn muffin)
Oficjalny napój: sok z żurawiny
(cranberry juice)
Etymologia nazwy: od plemienia Massachusett
stany w USA stany w USA
Ciasteczka Fig Newtons Bostońskie ciasto z kremem
Czy wiesz, że?

Ciasteczka, Fig Newtons, pochodzą z miasta Newton, właśnie w Massachusetts.

Boston to nie tylko stolica stanu Massachusetts, ale także najbardziej zaludnione miasto w tym stanie. Boston został założony w 1630 roku i jest jednym z najstarszych miast w USA. Nic dziwnego, że możemy tam znaleźć wiele atrakcji turystycznych. Jest to miasto, które pełniło wyjątkowo ważną rolę w historii USA. To właśnie w Bostonie rozgrywały się zdarzenia Boston Tea Party, gdy patrioci wyrzucili za burtę herbatę, na znak protestu przeciwko wysokim podatkom, które narzucał rząd brytyjski. Co roku, szesnastego grudnia odbywa się rekonstrukcja tych słynnych wydarzeń w bostońskim porcie. To właśnie w Bostonie możemy się przejść wyjątkowym szlakiem, tak zwanym Freedom Trail, który prowadzi przez najważniejsze historyczne miejsca w mieście, m.in. Old North Church, z którego Paul Revere sygnalizował z której strony brytyjska armia będzie atakować Charlestown.

Boston również, już w XX wieku, jako pierwszy wybudował metro (w 1897 roku), a Boston Common, park leżący w sercu Bostonu, to pierwszy publiczny park w Stanach Zjednoczonych, podobnie jak Revere Beach, plaża zlokalizowana pięć mil od Bostonu, jest pierwszą publiczną plażą w Stanach Zjednoczonych.

W Cambridge, na przedmieściach Bostonu, znajduje się najsłynniejsze na świecie miasteczko uniwersyteckie, wraz z uniwersytetem Harvard. Założony w 1636 roku, to najstarszy uniwersytet w Stanach Zjednoczonych.

Czy wiesz, że?

To właśnie w Massachusetts, w niepozornym mieście Lowell rozpoczęła się rewolucja industrialna.

stany w USA
Publiczny park Boston Common
Słynne miejsca do zwiedzenia w Bostonie:

Fenway Park  –  stadion bejsbolowy w Bostonie. Rozgrywane są tam mecze Boston Red Sox – drużyny bejsbolowej, ośmiokrotnego zwycięzcy World Series (finałowych meczów Major League Baseball, najważniejszej amerykańskiej ligi bejsbolu). Fenway Park to najstarszy obiekt, gdzie rozgrywane są mecze tej ligi.

Quincy Market  –  rynek w Bostonie zbudowany w latach 1824-1826, uznawany za zabytek. Obecnie znajdują się tam restauracje i budki z jedzeniem.

The Freedom Trail  –  czterokilometrowy szlak wzdłuż którego znajdują się najważniejsze zabytki w Bostonie, między innymi:

Boston Common  –  pierwszy publiczny park w Bostonie, najstarszy w USA

Massachusetts State House  –  siedziba władz stanu Massachusetts

Park Street Church  –  kościół ewangelikalny

Granary Burying Ground  –  trzeci najstarszy cmentarz w Bostonie, miejsce pochówku m.in. Paula Revere

Old State House  –  jeden z najstarszych budynków w USA, obecnie muzeum

Paul Revere House  –  dom Paula Revere, uczestnika walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Old North Church  –  miejsce, z którego Paul Revere ostrzegał o przybyciu brytyjskiej armii

stany w USA stany w USA
Pomnik Jerzego Waszyngtona w parku Boston Common Trasa „Freedom Trail”, wzdłuż którego znajdują się najważniejsze zabytki Bostonu
Słynne miejsca do zwiedzenia w Massachusetts:

Cape Ann Light Station  –  latarnia morska na wyspie Thacherr

The home of Emily Dickinson, Amherst  –  dom dziewiętnastowiecznej poetki Emily Dickinson

Ralph Waldo Emerson Home, Concord  –  dom znanego amerykańskiego filozofa Ralpha Waldo Emersona

Hamilton Hall, Salem  –  zabytkowa hala

Lexington Green, Lexington  –  miejscowość, w której zaczęła się pierwsza bitwa rewolucji amerykańskiej

Massachusetts Hall, Harvard University, Cambridge  –  najstarszy budynek uniwersytetu w Harvardzie


stany w USA

Stany w USA: Connecticut

Stolica: Hartford
Oficjalne danie: cheesburger na parze
(steamed cheeseburger)
Oficjalny deser: lody
Oficjalne ciastko: Snickerdoodle cookie
Oficjalne zwierzę: kaszalot
Oficjalny ptak: drozd wędrowny
Oficjalny owad: modliszka
(praying mantis)
Etymologia nazwy: z języka algonkińskiego, oznacza „długą rzekę” – tu chodzi o Connecticut River
stany w USA stany w USA
Ciastka snickerdoodle Modliszka
Snickerdoodle – Ciasto zrobione z masła (lub oleju), cukru i mąki, obtoczone w cukrze cynamonowym.

W New Haven w Connecticut mieści się słynny uniwersytet Yale. W Connecticut znajduje się również dom Marka Twaina, znanego amerykańskiego pisarza. Tak naprawdę nazywał się on Samuel Clemens. Przydomek Mark Twain pochodzi od terminu związanego z rzeką Mississippi – „Mark Twain” to druga kreska na podziałce przyrządu do mierzenia głębokości rzeki, oznaczająca że głębokość rzeki wynosi 12 stóp, czyli dwa sążnie, co pozwalało parowcom przepływać przez dany odcinek rzeki Mississippi.

W New Haven w 1878 została również wydana pierwsza książka telefoniczna.
Noah Webster, autor pierwszego amerykańskiego słownika, Webster’s Dictionary, urodził się i mieszkał w West Hartford. Był również absolwentem prestiżowej uczelni Yale University. Inne słynne miasto w Connecticut to Greenwich, najbogatsze miasto w Connecticut, miejsce zamieszkania wielu zamożnych.

stany w USA stany w USA
Siedziba rządu stanu Connecticut Latarnia morska w New Haven
Słynne miejsca do zwiedzenia:

Mystic Seaport  –  muzeum żeglugi

Mystic Aquarium  –  akwarium w Mystic, Connecticut

Connecticut Hall, Yale University  –  jeden z najsłynniejszych budynków na kampusie Yale University

New Haven Green  –  park i centrum rekreacyjne w New Haven

Old State House, Hartford  –  zabytek w stolicy stanu Connecticut. Wielu świadków twierdzi, że w trakcie przebywania w budynku doświadczyli paranormalnych zjawisk. Sprawa pojawiła się nawet w popularnym programie Ghost Hunters.

Mark Twain home, Hartford  –  dom pisarza Marka Twaina

Noah Webster Birthplace  –  miejsce urodzenia twórcy pierwszego słownika amerykańskiego angielskiego Noah Webstera

Connecticut State Capitol, Hartford, Connecticut  –  siedziba parlamentu stanu Connecticut, z charakterystyczną złotą kopułą

Planujesz wakacje? Odśwież swój angielski na platformie ELLA


stany w USA

Stany w USA: New York

Stolica: Albany
Oficjalna przekąska: jogurt
Oficjalny muffin: jabłkowy muffin
(apple muffin)
Oficjalny napój: mleko
Oficjalny owoc: jabłko
Oficjalne zwierzę: bóbr
(beaver)
Przezwisko: Empire State
Motto: Excelsior
Slogan: I Love NY

 

Miasto Nowy Jork zostało założone w 1624 roku przez osadników holenderskich i nazwane Nowym Amsterdamem. Dopiero potem (w 1664), wraz z przejęciem osady przez brytyjczyków, jego nazwa została zmieniona na Nowy Jork. Jest też nazywany The Big Apple czyli dosłownie „wielkim jabłkiem”. To największe miasto w USA i z tego powodu wielu ludzi myśli, że jest stolicą Stanów Zjednoczonych. Okazuje się jednak, że nie jest nawet stolicą stanu Nowy Jork. Co ciekawe, Nowy Jork był stolicą USA w latach 1785-1790.

Czy wiesz, że?

Miasto Nowy Jork jest jednym z 10 najbardziej popularnych miejsc w USA.

Jedna z najbardziej znanych i najdroższych dzielnic Nowego Jorku to Manhattan. To na Manhattanie znajduje się Piąta Aleja (Fifth Avenue), najsłynniejsza ulica handlowa świata oraz siedziba ONZ. Manhattan jest zazwyczaj bardzo zatłoczony, ze względu na gęstość zaludnienia, jak i liczbę ludzi, którzy codziennie dojeżdżają na Manhattan do pracy. Nowojorskie metro dostępne jest dla pasażerów przez całą dobę. W Nowym Jorku jest aż 27 linii metra (najwięcej na całym świecie) i ponad tysiąc kilometrów torów, a samo metro istnieje już ponad 100 lat.

W 2001 roku, z nowojorskiego horyzontu zniknęły tak zwane „bliźniaki”. Atak terrorystyczny, w którym dwa samoloty uderzyły w World Trade Center spowodował, że wieże się zawaliły.
Dziś, teren dawnego World Trade Center został ponownie zabudowany wieżowcami, ze słynnym One World Trade Center.

Czy wiesz, że?

Miejsce po World Trade Center zostało nazwane ground zero (strefa zero). Termin ten jest też używany by określić miejsce uderzenia broni nuklearnej w ziemię.

Na słynnej ulicy Wall Street, znajdują się najważniejsze instytucje finansowe takie jak Giełdy Papierów Wartościowych (NYSE, AMEX) oraz Nowojorska Komisja Handlu.

stany w USA stany w USA
Niagara Falls – słynny wodospad na granicy stanu Nowy Jork i Kanady Latarnia morska w Montauk
Słynne miejsca do zwiedzenia w Nowym Jorku:

Saratoga Springs  –  miasto, w którym znajduje się popularne uzdrowisko

Montauk (the Hamptons)  –  mieściły się tu m.in. bazy wojskowe i marynarki wojennej, obecnie miejsce popularne wśród wędkarzy

Niagara Falls  –  jeden z najsłynniejszych wodospadów na świecie

Lake Placid  –  tzw. Olimpijska Wioska, dwukrotnie odbywały się tam Zimowe Igrzyska Olimpijskie, w 1932 i 1980 roku

Słynne miejsca do zwiedzenia w mieście Nowy Jork:

Brooklyn Bridge  –  Most Brookliński, jeden z najstarszych mostów wiszących na świecie. Przy jego otwarciu, 21 słoni przeszło przez most by zademonstrować, jaki jest wytrzymały.

Statue of Liberty  –  Statua Wolności, podarowana amerykanom przez naród francuski w 1886 roku. Statua mieści się na Liberty Island.

Empire State Building  –  charakterystyczny nowojorski wieżowiec o 102 piętrach

Central Park  –  park zlokalizowany w centrum Manhattanu, między dzielnicami Upper East Side i Upper West Side

Times Square  –  plac słynący z dużej liczby reklam, popularny punkt turystyczny

Ground Zero  –  miejsce, w którym stały wieżowce World Trade Center

Rockefeller Center  –  kompleks 19 budynków, zbudowany przez rodzinę Rockefellerów, jednej z najbogatszych rodzin w USA

Flatiron Building  –  wybudowany w 1902 roku, wówczas najwyższy budynek w Nowym Jorku

Chrysler Building  –  wieżowiec w stylu art deco, jeden z symboli Nowego Jorku

stany w USA stany w USA
Statua Wolności Most Brookliński

stany w USA

Stany w USA: New Hampshire

Stolica: Concord
Oficjalny owoc: dynia
Oficjalne warzywo: ziemniak
Oficjalny ptak: dziwuszka purpurowa
(purple finch)
Oficjalny pies: Chinook
Oficjalny kwiat: lilak pospolity
(purple lilac)
Oficjalny dziki kwiat: obuwik
(pink lady’s slipper)
Oficjalne drzewo: brzoza papierowa
(white birch tree)
Oficjalny minerał: beryl
Przezwisko: The Granite State
stany w USA stany w USA
Obuwik Dziwuszka purpurowa

Motto: „Live Free or Die” – „Żyj wolny lub Umrzyj”, słowami Generała Johna Starka z 1809 roku.

Czy wiesz, że?

Podobno, gdy pierwszy raz przywieziono lilaki do kolonii, zasadzono je w Portsmouth, przy domu gubernatora Benninga Wentwortha w 1750 roku. Uznano ten kwiat za oficjalny kwiat stanu w 1919 roku.

Nic dziwnego, że brzoza papierowa została oficjalnym drzewem tego stanu. To właśnie z jej kory indianie budowali canoe. Wykorzystywano jej korę także jako papier.

New Hampshire to stan, w którym zachwyci nas natura. Pierwsi mieszkańcy tego stanu utrzymywali się głównie z rybołówstwa, zresztą New Hampshire często nazywa się „Matką Rzek”. Największe rzeki Nowej Anglii mają swoje źródło właśnie we wzgórzach w New Hampshire (The Connecticut River, The Pemigewasset River, The Cocheco and Salmon Falls, The Androscoggin oraz The Saco). New Hampshire to rzeczywiście kraina jezior i rzek, znajduje się tam ponad 1300 jezior czy stawów i ponad 40,000 mil rzek.

New Hampshire jest znane nie tylko z rzek , ale także pokładów granitowych, wśród których łatwo znaleźć również beryl. Wytwarza się tam także wiele produktów z syropu klonowego.

Czy wiesz, że?

Potrzeba około 40 galonów (151 litrów) żywicy, by wyprodukować jeden galon (3.7 litra) syropu klonowego.

Tereny New Hampshire w momencie przyjazdu Europejczyków zamieszkiwały plemienia Abenaki orz Pennacook. Stan swoją nazwę zawdzięcza kapitanowi Johnowi Masonowi, który założył tu niewielką osadę rybacką w 1623 roku. Pochodził on z Hampshire w Anglii.

Czy wiesz, że?

Pierwsza legalna loteria odbyła się właśnie w New Hampshire w 1963 roku.

Słynni twórcy z New Hampshire:

Robert Frost  –  uznawany za największego amerykańskiego poetę XX wieku, czterokrotnie otrzymał nagrodę Pulitzera

John Irving  –  amerykański pisarz, laureat Oscara za scenariusz do filmu „Wbrew regułom”

stany w USA stany w USA
Lake Winnipesaukee – najwieksze jezioro w stanie New Hampshire Wodospad Rocky George niedaleko Kancamagus Highway
Słynne miejsca do zwiedzenia w New Hampshire:

Mount Washington  –  najwyższy szczyt w Górach Białych

Lake Winnipesaukee  –  największe jezioro w stanie New Hampshire

Hampton Beach  –  najpopularniejsza plaża w New Hampshire

Miasto Portsmouth  –  historyczny port, miejsce popularne wśród turystów


stany w USA

Stany w USA: Rhode Island

Stolica: Providence
Oficjalna przystawka: kalmary
Oficjalny napój: mleko kawowe
(coffee milk)
Oficjalny owoc: zielone jabłka z Rhode Island
Oficjalne drzewo: klon czerwony
Oficjalny kamień: Cumberlandite
Nickname: Ocean State
Motto: Nadzieja
(Hope)

 

To najmniejszy stan w Stanach Zjednoczonych. Swoje przezwisko zawdzięcza wyjątkowo długiej linii wybrzeża, która ma ponad 400 mil, zaś nazwę odkrywcy Verrazano, który porównał kształt wyspy jednej z wysp stanu Rhode Island do Greckiej wyspy Rodos. Wyspa o której prawdopodobnie mówił Verrazano, to Block Island, ale Roger Williams myślał, że chodzi o Aquidneck Island i tą też wyspę nazwał „Rhode Island”.

Kolonia na Rhode Island została założona przez Rogera Williamsa, który przybył na Rhode Island po tym jak został wygnany z Massachusetts za głoszenie separacji rządów i kościoła,, a także tolerancji religijnej. Zakupił ziemię od Indian Narragansett i założył miejscowość Providence w 1636 roku, która teraz jest stolicą Rhode Island.

Czy wiesz, że?

Kamień cumberlandite można znaleźć tylko na Rhode Island.

Providence to największe miasto Rhode Island, które zamieszkuje około 180 tysięcy mieszkańców. W czasach kolonialnych, kolonia Rhode Island utrzymywała się głównie z połowu ryb. Ważnym miejscem dla rozwoju przemysłu włókienniczego było Blackstone River Valley, według niektórych kolebka rewolucji industrialnej. To właśnie w Pawtucket, położonym nad rzeką Blackstone, Samuel Slater wybudował pierwszy napędzany wodą młyn.

Newport, przybrzeżne miasto, już w czasach kolonialnych pełniło rolę ważnego portu handlowego. Port zarabiał również na handlu niewolnikami. To właśnie w Newport, w kościele St. Mary (pod wezwaniem Maryi), najstarszym kościele rzymskokatolickim w tym stanie, pobrali się John F. Kennedy i Jacqueline Bouvier.

Stan Rhode Island jest znany ze swoich wyrobów jubilerskich. Gorham Manufacturing Company, jedna z największych firm z Stanach Zjednoczonych produkująca wyroby ze srebra została założona właśnie w Providence w 1831 roku. Zastawy stołowe projektowane przez Gorhama, założyciela i mistrza rzemiosła, były używane nawet w Białym Domu przez wielu prezydentów.

stany w USA
Latarnia morska w Castle Hill
Słynne miejsca do zwiedzenia na Rhode Island:

Karuzela Flying Horse, Watch Hill  –  najstarsza karuzela w Stanach Zjednoczonych, wybudowana w 1876 roku

The Breakers  –  najsłynniejsza posiadłość Vanderbiltów, wybudowana w 1895 roku. W budynku mieści się 70 pokoi, w tym trzy-piętrowa jadalnia, zdobiona marmurem i alabastrem, z mozaikami, marmurowymi kolumnami i stiukami – świadczy o potędze fortuny Vanderbiltów.

Marble House, Newport  –  posiadłość Vanderbiltów, której fasada przypomina fasadę Białego Domu

The Elms, Newport  –  letnia rezydencja wzorowana na francuskiej Château d’Asnières

Castle Hill Lighthouse  –  latarnia morska na końcu Ocean Drive. Znajduje się na ziemi, należącej kiedyś do oceanografa Alexandra Agassiza. Agassiz sprzedał państwu ziemię wraz z latarnią za jedynie dolara.

stany w USA stany w USA
Marble House – posiadłość Vanderbiltów The Breakers – najsłynniejsza posiadłość Vanderbiltów
Vanderbilt family

Rodzina pochodzenia holenderskiego, która majątku dorobiła się na kolei oraz szlakach handlowych. Znani z budowania luksusowych domów na Fifth Avenue (Nowy Jork) oraz letnich rezydencji na Rhode Island.

Angielski bez problemu kurs językowy ELLA


stany w USA

Stany w USA: New Jersey

Stolica: Trenton
Oficjalny owoc: borówka
Oficjalne zwierzę: koń
Oficjalny ptak: czyż żółtawy
(eastern goldfinch)
Przezwisko: The Garden State
Motto: Liberty and Prosperity

 

Tereny New Jersey zamieszkiwali Indianie z plemienia Delaware. Mimo, że tereny te zasiedlało nawet około 20 000 indian, nie tworzyli zorganizowanych, większych osad, raczej żyli w obrębie własnej rodziny. Mężczyźni polowali lub zbierali małże i ostrygi z wybrzeża, a kobiety zajmowały się uprawą kukurydzy, batatów czy fasoli. Pierwsza stała osada została założona w New Jersey w 1660 roku i było to Bergen.

New Jersey to miejsce, gdzie rozegrało się ponad 100 bitew podczas rewolucji amerykańskiej, więcej niż w jakimkolwiek innym stanie. Rozegrała się tu również Bitwa pod Trenton, według niektórych jedna z najważniejszych bitwy wojny o niepodległość. Było to pierwsze zwycięstwo armii kontynentalnej, co podniosło armię Waszyngtona na duchu i umożliwiło dalsze zwycięstwa, m.in. w Princeton na początku 1777 roku.

Czy wiesz, że?

Według prawa, w New Jersey nie możesz sam zatankować samochodu.

Swój rozkwit New Jersey przeżywało na początku XIX wieku, gdy zaczęto budować tam liczne fabryki, choćby w takich miejscowościach jak Paterson, które stało się centrum wytwarzania tekstyliów, a potem pociągów i jedwabiu. Największe ośrodki przemysłowe w New Jersey w tamtym czasie to: Camden, Elisabeth, Jersey City, Newark i Passaic. Przemysł przyciągał również europejskich imigrantów, którzy przyjeżdżali pracować w lokalnych fabrykach. Po wojnie secesyjnej (1861-1865) ośrodki przemysłowe w New Jersey dalej się rozwijały, otwierano coraz to nowsze fabryki. Równolegle rozwijała się też kolej, która była niezbędna by transportować materiały do fabryk i gotowe wyroby z fabryk w świat. Do New Jersey przyjeżdżało również coraz więcej imigrantów z Irlandii i Niemiec, a później także z Włoch i Wschodniej Europy. Ze względu na tak ogromne zatrudnienie w fabrykach, rząd amerykański rozpoczął działania by ukrócić zatrudnienie dzieci oraz wprowadzić prawa pracowników i reformę systemu opieki społecznej.

W ciągu zaledwie trzydziestu lat, od 1900 do 1930 roku, liczba ludności w New Jersey podwoiła się. Problemy zaczęły się podczas Wielkiej Depresji w latach 20. Przemysł napędziła dopiero druga Wojna Światowa, która pomogła amerykańskiej gospodarce wrócić do pełni sił wytwórczych. New Jersey ma najbardziej rozbudowaną infrastrukturę względem autostrad i kolei w Stanach Zjednoczonych, dzięki dobrze rozwiniętemu przemysłowi.

Czy wiesz, że?

Przejazd samochodem most lub tunel z New Jersey do Nowego Jorku kosztuje od 10 do 15 dolarów.

Z New Jersey pochodzi wiele znanych osób. Urodziły się tam gwiazdy muzyki takie jak Bruce Springsteen, Jon Bon Jovi, Frank Sinatra czy Whitney Houston. Z tego stanu pochodzi również wielu słynnych aktorów i aktorek, m.in. Michael Douglas, Jack Nicholson, John Travolta czy Meryl Streep.

stany w USA
Uniwersytet Princeton
Słynne miejsca do zwiedzenia w New Jersey:

Atlantic City  –  miasto znane głównie z plaż i kasyn. W 1921 roku po raz pierwszy odbył się tu konkurs piękności Miss America.

The Boardwalk in Atlantic City  –  promenada o długości 7 mil, ciągnąca się wzdłuż plaży

Cape May  –  miasto nad zatoką Delaware, znane z budynków z epoki wiktoriańskiej

Liberty State Park  –  park otoczony z trzech stron wodą, niedaleko Ellis Island i Liberty Island

Princeton  –  miasto, w którym znajduje się jeden z najsłynniejszych uniwersytetów – Princeton University

Thomas Edison National Historical Park  –  znajduje się tam rezydencja i laboratorium Thomasa Edisona

Hamilton Park  –  park z epoki wiktoriańskiej

The Palisades  –  strome klify po zachodniej części rzeki Hudson

Empty Sky – 9/11 Memorial  –  pomnik upamiętniający ofiary ataku na World Trade Center

Hoboken  –  miasto z którego rozpościera się widok na Manhattan; miejsce gdzie rozegrano pierwszą grę w bejsbol


stany w USA

Stany w USA: Pennsylvania

Stolica: Harrisburg
Oficjalny napój: mleko
Oficjalny pies: dog niemiecki
Oficjalny owad: robaczek świętojański
(firefly)
Oficjalny kwiat: kalmia szerokolistna
(Mountain Laurel)
Oficjalne drzewo: choina kanadyjska
Przezwisko: The Keystone State – od jej kluczowej roli w historii amerykańskich kolonii
Slogan: Pursue your happiness

 

Stan Pensylwania został nazwany na cześć założyciela, Williama Penna, któremu w 1681 zostały przyznane tereny prowincji Pensylwanii, by spłacić dług jaki miał król wobec ojca Penna. Penn był kwakrem (Quaker), a osada miała gwarantować wolność religijną.

Największym miastem w Pensylwanii i szóstym największym miastem w Stanach jest Filadelfia. Jest to bardzo ważne miasto w historii Stanów Zjednoczonych, gdyż to właśnie tutaj w 1776 roku podpisano deklarację niepodległości i utworzono konstytucję Stanów Zjednoczonych. W latach 1790-1800 Filadelfia była nawet tymczasową stolicą kraju.

Czy wiesz, że?

Hershey, znana firma amerykańska produkująca wyroby czekoladowe ma swoją siedzibę w Hershey, w Pensylwanii. Jednym z najbardziej znanych wyrobów są tak zwane Hershey’s Kisses – małe czekoladki w kształcie stożka, które są produkowane już od ponad 100 lat.

Co ciekawe to w Filadelfii powstało pierwsze zoo (założone przez Benjamina Franklina), pierwszy dom towarowy Wanamaker’s, pierwszy publiczny szpital i pierwsza giełda papierów wartościowych w Stanach.

Jedno z najciekawszych miejsc w Pensylwanii to miasteczko Centralia, które obecnie zamieszkuje zaledwie około siedmiu osób. W 1962 roku w podziemnej kopalni węgla wybuchł ogień, który płonie do dzisiaj.

Amiszowie

Pierwsza większa grupa Amiszów przybyła do Stanów Zjednoczonych około 1730-tego roku i osiedliła się w pobliżu Lancaster County w Pensylwanii, zachęceni przez doktrynę Williama Penna o wolności wyznań. Amisze nie korzystają z technologii, do uprawy roślin nadal korzystają z koni pociągowych. Czasem korzystają z elektryczności, która zazwyczaj jest wytwarzana dzięki wiatrakom.

stany w USA stany w USA
Dzwon Wolności Więzienie Easten State Penitentiary w Filadelfii
Miejsca do zwiedzenia w Pensylwanii:

Liberty Bell  –  symbol amerykańskiej niepodległości, znajduje się obecnie w Independence National Historical Park

Independence Hall  –  budynek, w którym podpisano deklarację niepodległości i utworzono konstytucję

Valley Forge National Historical Park  –  miejsce, w którym podczas Wojny o niepodległość obozowała Armia Kontynentalna

Citizens Bank Park  –  stadion bejsbolowy w Filadelfii, rozgrywają tam swoje mecze Philadelphia Phillies

Franklin Square  –  park wybudowany z inicjatywy Williama Penna

The Franklin Institute  –  muzeum naukowe nazwane na cześć Benjamina Franklina

Eastern State Penitentiary  –  dawne więzienie, w którym karę odbywali m.in. Al Capone i Willie Sutton

Penn Museum  –  muzeum archeologii i antropologii na kampusie The University of Pennsylvania

Carnegie Mellon University, Pittsburgh  –  prywatna uczelnia założona przez Andrew Carnegie

Gettysburg National Military Park  –  miejsce, gdzie odbyła się najkrwawsza bitwa wojny secesyjnej podczas której zginęło 51 000 amerykanów. Tu też Abraham Lincoln wygłosił swoją słynną mowę „The Gettysburg Address”.


stany w USA

Stany w USA: Delaware

Stolica: Dover
Oficjalny deser: ciasto brzoskwiniowe
Oficjalny napój: mleko
Oficjalny owoc: truskawka
Oficjalny owad: biedronka
Oficjalny pies: Golden Retriever
Oficjalny minerał: sillimanite
Przezwiska: The First State, Diamond State, Small Wonder

 

W maju u wybrzeży Delaware pojawiają się skrzypłocze (horseshoe crab). Ze względu na ich krew o barwie niebieskiej, często są łapane i zabijane, w celu „pobrania” od nich krwi. Używa się ich też jako przynęty na ryby.

Pierwsi stali osadnicy, którzy 1638 pojawili się w kolonii Delaware Valley, a dokładniej w obecnym Wilmington, pochodzili ze Szwecji. W 1699, potomkowie pierwszych osadników zbudowali słynn Old Swedes Church teraz zwany kościołem Świętej Trójcy (Holy Trinity Church).

Czy wiesz, że?

W USA obchodzi się wiele niespotykanych nigdzie indziej świąt wywodzących się z kultury amerykańskiej. Poznaj najpopularniejsze święta w Stanach Zjednoczonych.

stany w USA stany w USA
Latarnia morska w zatoce Delaware Delaware Memorial Bridge
Słynne miejsca do zwiedzenia w Delaware:

Fort Delaware State Park, Delaware City  –  jeden z pierwszych parków stanowych w Delaware, w którym znajduje się fort zbudowany przez amerykańską armię w 1815

Old Swedes Church, Wilmington  –  kościół wybudowany przez szwedzkich kolonistów w 1699, nadal w użytku

Air Mobility Command Museum  –  muzeum lotnictwa amerykańskiej armii

Dover International Speedway  –  tor wyścigowy, na którym odbywają się m.in. wyścigi NASCAR

Harbor of Refuge Light Lighthouse  –  latarnia morska w zatoce Delaware na przylądku Henlopen


stany w USA

Stany w USA: Maryland

Stolica: Annapolis
Oficjalna potrawa: kraby błękitne
Oficjalny deser: Smith Island Cake
Oficjalny ptak: kacyk północny
(Baltimore Oriole)
Oficjalne drzewo: biały dąb
(white oak)
Przezwiska: Old Line State, Free State, Cockade State, Oyster State Monumental State
stany w USA
Kacyk północny

Prowincja Maryland została utworzona w 1632 roku, przez króla Anglii Karola I Stuarta, który nadał ją baronowi Calvertowi. Stan został nazwany na cześć królowej Henrietty Marii Burbon, żony króla Karola I Stuarta.

Największym miastem stanu Maryland jest Baltimore, które obecnie zamieszkuje nieco ponad pół miliona mieszkańców. Miasto to, zostało założone w 1729 roku. Ponad półtorej wieku później, w 1904 roku nastąpił ogromny pożar (The Great Baltimore Fire), podczas którego spłonęło całe centrum Baltimore.

Maryland jest znane ze swoich placuszków krabowych, jest też głównym producentem kalinków błękitnych.

Słynne miejsca do zwiedzenia w Maryland:

Crab and Oyster Trails  –  miejsca, w których można zjeść najlepsze owoce morza, w szczególności kraby i ostrygi

Antietam National Battlefield  –  miejsce, w którym odbyła się jedna z bitew wojny secesyjnej (The Battle of Antietam 17 września 1862)

Fort McHenry National Monument  –  fort w kształcie pięcioramiennej gwiazdy nad zatoką Chesapeake

Ocean City Boardwalk  –  deptak zlokalizowany w turystycznym mieście Ocean City


stany w USA

Stany w USA: Virginia

Stolica: Richmond
Oficjalny napój: mleko
Oficjalny ptak: kardynał szkarłatny
(Northern Cardinal)
Oficjalny pies: Foxhound amerykański
(American Foxhound)
Oficjalny skorupiak: ostryga
Oficjalne drzewo: dereń kwiecisty
(Flowering Dogwood)
Przezwisko: Old Dominion
Motto: Sic Semper Tyrranis
(Thus always to tyrants)

 

Wirginia to stan, w którym powstała pierwsza europejska osada, Jamestown. Sama kolonia została nazwana na cześć Królowej Elżbiety I, Królowej-Dziewicy (virgin po angielsku oznacza dziewicę).

Pierwsi osadnicy kolonii planowali utrzymywać się z produkcji jedwabiu, ale niestety ich uprawy zostały zniszczone przez grzyb. Wtedy właśnie postanowiono posadzić tytoń. Wkrótce stał się on jedną z najczęściej uprawianych roślin na tych terenach.

Przed kolonistami, tereny Wirginii zamieszkiwali Indianie, jednak to właśnie z czasów kolonialnych pochodzi legenda o Pocahontas. Pocahontas mieszkała na terenie obecnej Wirginii. Podobno uratowała jednego z kolonistów, Johna Smitha, przed egzekucją. W 1614 roku wzięła ślub z Johnem Rolfem, plantatorem tytoniu i przyjęła nazwisko Rebecca Rolfe.

Wirginia jest jednym z dziesięciu najlepszych stanów jeśli chodzi o poziom nauczania. Na jej terenie znajduje się 176 uniwersytetów, w tym College of William and Mary – druga najstarsza instytucja edukacyjna w Stanach Zjednoczonych (po Harvardzie) oraz University of Virginia – trzecia uczelnia w rankingu najlepszych uniwersytetów w Stanach.

Czy wiesz, że?

Większość prezydentów Stanów Zjednoczonych urodziło się w Wirginii. Byli to George Washington, Thomas Jefferson, James Madison, James Monroe, William Henry Harrison, John Tyler, Zachary Taylor i Woodrow Wilson. Dowiedz się jak są wybierani prezydenci Stanów Zjednoczonych z artykułu wybory prezydenckie w USA.

stany w USA stany w USA
Mount Vernon – posiadłość Jerzego Waszyngtona Monticello – posiadłość Thomasa Jeffersona
Słynne miejsca do zwiedzenia w Wirginii:

Mount Vernon  –  rezydencja pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych nad rzeką Potomac. Znajduje się tam również grób Washingtona.

Monticello  –  dom i plantacja Thomasa Jeffersona, trzeciego prezydenta USA

The Pentagon  –  siedziba Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych

The Wren Building  –  najbardziej znany budynek na terenie College of William and Mary, najstarszy budynek akademicki w USA, który pozostaje w użyciu

Colonial Williamsburg  –  muzeum na otwartej przestrzeni, można tam znaleźć m.in. budynki z XVIII wieku

Virginia Beach  –  jedna z najpopularniejszych plaż w stanie Wirginia


Stany w USA: North Carolina

Stolica: Raleigh
Oficjalny napój: mleko
Oficjalne warzywo: batat
Oficjalny ptak: kardynał szkarłatny
(Northern Cardina)
Oficjalny owad: pszczoła
(honeybee)
Oficjalny ssak: wiewiórka szara
(gray squirrel)
Oficjalny kwiat: lilia
(Carolina Lily)
Oficjalny surowiec: złoto
Oficjalny kamień: granit
Motto: Esse quam videri
stany w USA
Kwiat Lilii

Przed procesem kolonizacji na terenie Karoliny Północnej mieszkało wiele plemion Indian. Stan został nazwany na cześć króla Karola Stuarta I (Charles I of England). Od 1792 stolicą stanu jest Raleigh, miasto nazwane na cześć Waltera Raleigh, założyciela pierwszej kolonii w Karolinie Północnej, Roanoke. Roanoke została później nazwana tzw. Lost Colony (zaginiona kolonia). Jej mieszkańcy tajemniczo zaginęli około 1590 roku. Podejrzewa się, że zostali wymordowani przez okoliczne plemiona Indian, lub też zasymilowali się z nimi. Na terenie kolonii Roanoke nie znaleziono żadnych śladów walki, mieszkańcy dosłownie rozpłynęli się w powietrzu. Jedyne, co znaleziono to słowo CROATOAN wyryte na ogrodzeniu, co mogło oznaczać, że koloniści przenieśli się na wyspę Croatoan.

Z czego znana jest Karolina Północna? Jednym ze sloganów stanu jest First in Flight, odnoszące się do braci Wright. To właśnie na terenie Karoliny Północnej, w miasteczku Kill Devil Hills w Karolinie Północnej odbył się pierwszy lot samolotu braci Wright.

Do dziś napis First in Flight pojawia się na tablicach rejestracyjnych samochodów w Karolinie Północnej. Oprócz tego, stan jest miejscem wynalezienia popularnego napoju Pepsi. Został on wynaleziony w 1893 roku przez Caleba Bradhama i miał pomóc w problemach z trawieniem oraz dodawać energii.

stany w USA stany w USA
Latarnia morska na wyspie Hatteras Most wiszący “The Mile High Swinging Bridge”
Słynne miejsca do zwiedzenia w Karolinie Północnej:

The North Carolina Museum of Natural Sciences  –  pierwsze muzeum, które powstało w Karolinie Północnej i największe muzeum historii naturalnej na południowym wschodzie Stanów

Sliding Rock  –  naturalna „wodna zjeżdżalnia” o wysokości 60 stóp znajdująca się w Pisgah National Forest. Odwiedzający mogą zjechać wzdłuż wodospadu do znajdującego się poniżej basenu.

Battleship North Carolina  –  statek z okresu II wojny światowej, znajdujący się Wilmington. Statek został zamieniony na muzeum i obecnie jest Narodowym Pomnikiem Historycznym.

Elijah Mountain Gem Mine  –  kopalnia kamieni szlachetnych, w której odwiedzający mają możliwość wydobywać kamienie szlachetne i zabierać je ze sobą

Cape Hatteras Lighthouse  –  latarnia morska na wyspie Hatteras o wysokości 210 stóp. Została wzniesiona w 1870 roku, 1500 stóp od brzegu, jednak w wyniku erozji brzegu, w 1999 znajdowała się już tylko 15 stóp od brzegu, podjęto więc decyzję o jej przeniesieniu.

The Mile High Swinging Bridge  –  most wiszący zbudowany w 1952 roku i przebudowany w 1999. Odwiedzający górę Grandfather mogą cieszyć się wspaniałymi widokami z Linville Peak. Most znajduje się dokładnie milę ponad poziomem morza, dzięki czemu most otrzymał swoją nazwę.


stany w USA

Stany w USA: South Carolina

Stolica: Columbia
Oficjalna przekąska: gotowane orzechy ziemne
(boiled peanuts)
Oficjalny owoc: brzoskwinia
Oficjalne zwierzę: mulak białoogonowy
(White-tailed Deer)
Oficjalny ptak: strzyżyk karoliński
(Carolina Wren)
Oficjalny ssak morski: butlonos
(bottlenose dolphin)
Oficjalny minerał: ametyst
Przezwiska: The Palmetto State, Peach State, Cracker State, Empire State of the South
stany w USA stany w USA
Mulak białoogonowy Strzyżyk karoliński

Zanim rozpoczął się proces kolonizacji, tereny Karoliny Południowej zamieszkiwały plemiona Cherokee i Catawba. Kolonia Karoliny powstała w 1663 roku, a w 1712 została podzielona na Karolinę Północną i Południową. Na terenie stanu miało miejsce wiele bitew wojny secesyjnej, w tym bitwa, która tę wojnę rozpoczęła – Bitwa o Fort Sumter (Battle of Fort Sumter).

Około 1670 na tereny Karoliny Południowej, niedaleko Charleston, przybyli osadnicy z Barbadosu. Od tego czasu w Karolinie Południowej uprawia się ryż oraz indygo – stan nazywa się też czasem The Rice State ze względu na udział w krajowej produkcji ryżu. Oficjalną potrawą Karoliny Południowej są gotowane orzechy ziemne – w mieście Pelion, co roku odbywa się festiwal orzeszków ziemnych. Warto spróbować tam orzeszków gotowanych według sekretnego przepisu!

Charleston to największe miasto w Karolinie Południowej. Jest z nim związany ciekawy zwyczaj. Charleston było kiedyś miastem portowym – kiedy kapitanowie statków wracali do domów z podróży, nadziewali na ogrodzenie ananasa. Dlaczego ananasa? Ananasy były uważane za rarytas, zwłaszcza na Starym Kontynencie, a w końcu stały się również symbolem gościnności. Ananas na płocie oznaczał, że kapitan jest w domu i może przyjąć do siebie gości, aby opowiedzieć im o swoich podróżach. W Charleston, w Waterfront Park znajduje się fontanna w kształcie ananasa, zbudowana w 1990 roku po przejściu huraganu Hugo.

Czy wiesz, że?

Do 2004 w Karolinie Południowej nielegalne było zrobienie sobie tatuażu.

stany w USA stany w USA
Ruiny kościoła Prince William’s Parish Church Myrtle Beach – kurort w Karolinie Południowej
Słynne miejsca do zwiedzenia w Karolinie Południowej:

Fort Sumter  –  fort morski, zbudowany w celu obrony portu i miasta Charlestown. Bitwa o Fort Sumter była początkiem wojny secesyjnej.

Magnolia Plantation and Gardens  –  rezydencja z ogrodem przy rzece Ashley, jedna z najstarszych plantacji na południu Stanów

Angel Oak  –  drzewo, które ma ponad 400 lat, mieści się na Johns Island. Podobno jest to najstarsze drzewo w całych Stanach Zjednoczonych.

Myrtle Beach  –  jeden z najpopularniejszych wakacyjnych kurortów w Południowej Karolinie

Hunting Island State Park  –  park stanowy z jedyną dostępną publicznie w tym stanie latarnią. Została ona zbudowana w 1859 i odbudowana w 1875, po tym jak została zniszczona podczas wojny secesyjnej. Jej charakterystyczną cechą jest to, że została zbudowana w taki sposób, by w razie konieczności łatwo można było ją przenieść. Erozja brzegu sprawiła, że zdecydowano przenieść latarnię 1.3 milę w głąb lądu.

Campbell’s Covered Bridge  –  zbudowany w 1909 roku Campbell’s Covered Bridge to jedyny zadaszony most w stanie Karolina Południowa. Mający 38 stóp długości i 12 stóp szerokości most, został zbudowany przez Charlesa Irwina Willisa. Prawdopodobnie nazwano most na cześć Lafayette Campbella, który w czasie, kiedy most był budowany, miał ponad 194 akrów ziemi w niedalekim sąsiedztwie.

Old Sheldon Church ruins  –  ruiny kościoła Prince William’s Parish Church, który został zbudowany w połowie XVIII wieku i zniszczony przez Brytyjczyków w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych niedługo po tym, jak został wybudowany. Niestety, po odbudowie kościół ponownie został zniszczony, tym razem przez oddział generała Shermana w czasie wojny secesyjnej. Nie podjęto już kolejnych prób odbudowy kościoła.


stany w USA

Stany w USA: Georgia

Stolica: Atlanta
Oficjalna potrawa: kasza kukurydziana
(grits)
Oficjalny owoc: brzoskwinia
Oficjalne warzywo: słodka cebula Vidalia
(Vidalia sweet onion)
Oficjalna ryba: largemouth bass
Oficjalny płaz: rzekotka zielona
(Green Tree Frog)
Oficjalny ptak: przedrzeźniacz rudy
(Brown Thrasher)
Oficjalny minerał: kwarc
stany w USA stany w USA
Rzekotka zielona Przedrzeźniacz rudy

Najmłodsza z pierwszych trzynastu kolonii. Pierwotnie na jej terenie mieszkali Czirokezi i Indianie Creek. Sama kolonia Georgii została założona przez James Oglethorpe’a jako schronienie dla więźniów z Londynu i nazwana na cześć króla Jerzego II (George II). W Georgii mieszkał Martin Luther King, działacz na rzecz równouprawnienia Afroamerykanów, laureat nagrody Nobla, autor słynnej wypowiedzi „I have a dream…”.

Georgia jest liderem w Stanach w produkcji orzeszków ziemnych, orzechów pekan i brzoskwiń. Oprócz tego, miasto Columbus w Georgii uznaje się za miejsce, w którym John Pemberton wynalazł Coca Colę. Pemberton był pułkownikiem, który został ranny podczas wojny secesyjnej i uzależnił się od morfiny, która uśmierzała jego ból. Zaczął więc szukać zamiennika i wynalazł coca-colę, która według niego samego miała leczyć uzależnienie od morfiny, niestrawność, bóle głowy, a nawet impotencję.

Słynne miejsca do zwiedzenia w Atlancie:

Centennial Park  –  park publiczny zbudowany na Letnie Igrzyska Olimpijskie, które odbyły się w Atlancie w 1996 roku

World of Coca Cola  –  muzeum Coca-Coli

Piedmont Park  –  park miejski, w którym znajdują się m.in. ogrody botaniczne Atlanty

Radium Springs  –  źródła wód termalnych, zawierające śladowe ilości szkodliwego pierwiastka – radu. W latach 20. XX wieku było to bardzo popularne miejsce, gdzie można było, jak wtedy sądzono, leczniczej kąpieli.

stany w USA
Kanion położony w parku narodowym Providence Canyon State Park
Słynne miejsca do zwiedzenia w Georgii:

Cumberland Island Dungeness Ruins  –  ruiny posiadłości, którą zamieszkiwało kilka znanych amerykańskich rodzin, m.in. rodzina Carnegie

Heritage Hall, Madison  –  dom zbudowany w 1811 roku i kupiony przez doktora Elijah Evansa Jonesa, do 1977 roku był prywatną rezydencją, obecnie jest dostępny dla zwiedzających. Według niektórych odwiedzających, dom jest nawiedzony przez duchy.

Fort Pulaski National Monument  –  fort imienia Kazimierza Pułaskiego

Pebble Hill Plantation  –  plantacja (obecnie również muzeum), należąca niegdyś do Thomasa Jeffersona

Forsyth Fountain, Savannah  –  park, w którym możemy znaleźć The Confederate Memorial, pomnik upamiętniający walczących za Konfederację

Providence Canyon  –  kanion położony w parku narodowym Providence Canyon State Park


Stany w USA: skróty standardowe i pocztowe

Oto lista stanów wraz z ich skrótami oraz skrótami stosowanymi przez urzędy pocztowe:

Stany Skróty standardowe
(tradycyjne)
Skróty pocztowe
Alabama
(Alabama)
Ala. AL
Alaska
(Alaska)
Alaska AK
Arizona
(Arizona)
Ariz AZ
Arkansas
(Arkansas)
Ark. AR
California
(Kalifornia)
Calif. CA
Colorado
(Kolorado)
Colo. CO
Connecticut
(Connecticut)
Conn. CT
Delaware
(Delaware)
Del. DE
Florida
(Floryda)
Fla. FL
Georgia
(Georgia)
Ga. GA
Hawaii
(Hawaje)
Hawaii HI
Idaho
(Idaho)
Idaho ID
Illinois
(Illinois)
Ill. IL
Indiana
(Indiana)
Ind. IN
Iowa
(Iowa)
Iowa IA
Kansas
(Kansas)
Kans. KS
Kentucky
(Kentucky)
Ky. KY
Louisiana
(Luizjana)
La. LA
Maine
(Maine)
Maine ME
Maryland
(Maryland)
Md. MD
Massachusetts
(Massachusetts)
Mass. MA
Michigan
(Michigan)
Mich. MI
Minnesota
(Minnesota)
Minn. MN
Mississippi
(Mississippi)
Miss. MS
Missouri
(Missouri)
Mo. MO
Montana
(Montana)
Mont. MT
Nebraska
(Nebraska)
Nebr. NE
Nevada
(Nevada)
Nev. NV
New Hampshire
(New Hampshire)
N.H. NH
New Jersey
(New Jersey)
N.J. NJ
New Mexico
(Nowy Meksyk)
N.M. NM
New York
(Nowy Jork)
N.Y. NY
North Carolina
(Północna Karolina)
N.C. NC
North Dakota
(Północna Dakota)
N.D. ND
Ohio
(Ohio)
Ohio OH
Oklahoma
(Oklahoma)
Okla. OK
Oregon
(Oregon)
Ore. OR
Pennsylvania
(Pensylwania)
Pa. PA
Rhode Island
(Rhode Island)
R.I. RI
South Carolina
(Południowa Karolina)
S.C. SC
South Dakota
(Południowa Dakota)
S.D. SD
Tennessee
(Tennessee)
Tenn. TN
Texas
(Teksas)
Tex. TX
Utah
(Utah)
Utah UT
Vermont
(Vermont)
Vt. VT
Virgnia
(Wirginia)
Va. VA
Washington
(Waszyngton)
Wash. WA
West Virginia
(Zachodnia Wirginia)
W.Va. WV
Wisconsin
(Wisconsin)
Wis. WI
Wyoming
(Wyoming)
Wyo WY

Rozpocznij kurs angielskiego online na platformie ELLA

Add comment

angielski online

Subskrybuj | YouTube