Wybory prezydenckie w USA: jak to działa?

Wybory prezydenckie w USA przebiegają nieco inaczej niż w Polsce. W Stanach Zjednoczonych wybory na prezydenta składają się z dwóch etapów: najpierw obywatele oddają głos na swojego kandydata na prezydenta, a następnie elektorzy (electors) wytypowani z każdego stanu głosują na prezydenta. Taki system głosowania nazywa się w USA Kolegium Elektorów (Electoral College).

Czym jest Kolegium Elektorów?

Kolegium Elektorów to organ, który ostatecznie wybiera prezydenta i wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych. W jego skład wchodzą elektorzy reprezentujący każdy ze stanów. Elektorami zostają osoby wybrane przez powszechne głosowanie przeprowadzane w każdym stanie. Listy kandydatów na elektorów składają się z osób wybranych przez partie. Zwykle są to osoby, które popierają daną partię.

W pierwszym etapie wyborów prezydenckich obywatele głosują na swojego kandydata na prezydenta, ale po podliczeniu głosów nie zostaje wybrany prezydent, tylko właśnie elektorzy. W większości stanów (oprócz Maine oraz Nebraski) do Kolegium Elektorów zostają wybrani elektorzy kandydata, który uzyskał najwięcej głosów w danym stanie. Oznacza to, że np. w Kalifornii zostaną wybrani elektorzy faworyzowani przez kandydata, który wygrał w głosowaniu powszechnym w całym stanie Kaliforni. W Maine oraz Nebrasce elektorzy są wybierani proporcjonalnie do zdobytych głosów. Dwóch elektorów jest wybieranych tak, jak w pozostałych stanach – czyli na podstawie większości głosów otrzymanych przez kandydata w całym stanie. Natomiast pozostali zostają wybrani na podstawie większości głosów zdobytych w poszczególnych okręgach wyborczych (Congressional district). Ilość elektorów reprezentujących poszczególne stany zależy od zaludnienia danego stanu (najwięcej elektorów ma Kalifornia – 55; najmniej bo po trzech elektorów ma m.in. Alaska).

Po wyznaczeniu wszystkich elektorów odbywa się drugi etap wyborów. W czasie tego etapu wyborów, elektorzy oddają swoje głosy na wybranego kandydata. Elektorzy nie są zobowiązani do głosowania tak, jak głosowali mieszkańcy stanu który reprezentują, chociaż zazwyczaj tak robią. Następnie, właśnie na podstawie ich głosów zostaje wybrany prezydent oraz wiceprezydent Stanów Zjednoczonych. Aby kandydat został wybrany na prezydenta potrzebuje większości głosów, przynajmniej 270 z 538 elektorów musi więc na niego zagłosować.

Partie polityczne w USA

System polityczny Stanów Zjednoczonych charakteryzuje się dwupartyjnością (two-party system). Nie oznacza to jednak, że w USA są tylko dwie partie, a raczej że są dwie główne partie, które mają największe poparcie i władzę. Od połowy XIX wieku te partie to Partia Demokratyczna (Democratic Party) oraz Partia Republikańska (Republican Party).

a two-party system – system dwupartyjny

Więcej o partiach politycznych w USA można przeczytać w artykule Demokraci kontra Republikanie.

Wybory prezydenckie w USA: podstawowe słownictwo

Powszechne wybory prezydenckie w USA odbywają się w pierwszych wtorek po 1 listopada. Natomiast drugi etap wyborów, głosowanie elektorów, odbywa się w pierwszy poniedziałek po 12 grudnia.

a voting booth (AmE) – kabina do głosowania

to win the popular vote – wygrać powszechne głosowanie

Wybory prezydenckie w USA: kandydaci

Oto lista kandydatów na prezydentów dwóch głównych partii amerykańskich. Lista jest ustawiona od najnowszych po pierwszych kandydatów wystawionych od momentu, gdy obydwie partie zostały utworzone. Od założenia Partia Demokratyczna miała 14 prezydentów, natomiast Partia Republikańska miała 19 prezydentów. Ta lista nie uwzględnia jednak prezydenta Chestera Alana Arthura – poprzednio wiceprezydenta, który przejął władzę po śmierci ówczesnego prezydenta Jamesa A. Garfielda, ani żadnych prezydentów demokratycznych wybranych przed założeniem Partii Republikańskiej.

Lista kandydatów na prezydenta Partii Republikańskiej oraz Partii Demokratycznej

Dziwne sytuacje podczas wyborów w USA

W 1824 roku, John Quincy Adams został wybrany na prezydenta przez Izbę Reprezentantów (House of Representatives) mimo że jego przeciwnik Andrew Jackson nie tylko zdobył więcej głosów w głosowaniu powszechnym oraz w Electoral College. Ponieważ żaden z kandydatów nie zdobył wymagającej liczby głosów w Kolegium Elektorów, decyzja o tym, kto zostanie prezydentem przypadła Izbie Reprezentantów.