Okresy warunkowe w języku angielskim
Okresy warunkowe (conditionals), nazywane też trybami warunkowymi, to zdania, w których mówimy o jakimś warunku i jego możliwym skutku. Najczęściej rozpoznajemy je po słowie if – jeśli. W języku angielskim wyróżniamy cztery typy okresów warunkowych: zerowy okres warunkowy, a także pierwszy, drugi i trzeci okres warunkowy.
Kiedy używamy zerowego okresu warunkowego?
Zerowy okres warunkowy (zero conditional) stosujemy wtedy, gdy mówimy o sytuacjach, które są zawsze prawdziwe, jeśli spełniony zostanie określony warunek. Innymi słowy, jeśli warunek jest spełniony, skutek następuje zawsze – bez wyjątków. Używamy go najczęściej do opisywania ogólnych prawd, zjawisk naturalnych, zasad, nawyków oraz instrukcji. Ten typ zdań mówi o tym, co dzieje się zawsze w danych okolicznościach.
Jeśli podgrzejesz lód, topnieje.
(opisuje zjawisko, które jest zawsze prawdziwe)
Jeśli pada deszcz, ziemia robi się mokra.
(naturalny i powtarzalny efekt pogodowy)
Jeśli uczeń się spóźnia, nauczyciel zaznacza nieobecność.
(ustalona procedura, np. w szkole)
Jeśli piję kawę wieczorem, nie mogę zasnąć.
(coś, co regularnie się dzieje w danej sytuacji)
Jeśli światło zmieni się na czerwone, zatrzymaj samochód.
(polecenie lub instrukcja działania)
Konstrukcja zerowego okresu warunkowego
Zerowy okres warunkowy składa się z dwóch części: zdania warunkowego (if-clause), które zawiera warunek, oraz zdania wynikowego (main clause), które opisuje rezultat / skutek. Ponieważ mówimy o faktach i powtarzalnych sytuacjach, w obu częściach zdania używamy czasu Present Simple.
If + Present Simple + Present Simple
If the sun sets, it gets dark.
Jeśli podgrzejesz wodę do 100 stopni Celsjusza, zaczyna wrzeć.
Jeśli naciśniesz ten przycisk, maszyna się zatrzyma.
Czym możemy zamienić kolejność IF?
W zerowym okresie warunkowym nie musimy zawsze zaczynać zdania od if. Czasami chcemy najpierw powiedzieć, co się dzieje, a dopiero później dodać warunek. Obie kolejności są możliwe i znaczenie zdania pozostaje to samo – zmienia się jedynie to, na czym chcemy położyć większy nacisk.
Jeśli zaczynamy zdanie od if, oddzielamy jego pierwszą część przecinkiem. Gdy if pojawia się w środku, przecinka już nie potrzeba.
Jeśli dotkniesz ognia, parzy.
Parzy, jeśli dotkniesz ognia.
Jak widać, w pierwszym zdaniu pojawia się przecinek, a w drugim zdaniu już go nie ma. To ważna zasada – jeśli zdanie zaczyna się od if, przed drugą częścią stawiamy przecinek. Gdy if znajduje się w środku zdania, przecinka już nie potrzeba.
Dostajesz mandat, jeśli zaparkujesz tutaj.
Woda zamarza, jeśli temperatura spadnie poniżej zera.
Zdania przeczące w zerowym trybie warunkowym
W zerowym okresie warunkowym zdania mogą być nie tylko twierdzące, ale także przeczące. Możemy tworzyć różne kombinacje – na przykład obie części zdania mogą być przeczące, albo tylko jedna z nich.
Jeśli nie podlewasz rośliny, ona nie rośnie.
(obie części zdania są przeczące)
Jeśli się nie uczy, oblewa test.
(warunek jest przeczący, skutek twierdzący)
Jeśli dotkniesz tego przewodu, nie zostajesz porażony.
(warunek twierdzący, skutek przeczący)
Pytanie w zerowym okresie warunkowym
W zerowym okresie warunkowym pytanie tworzymy, zmieniając szyk w części wynikowej – tej, która zawiera czasownik w Present Simple. Część z if pozostaje bez zmian.
Jeśli woda osiąga 100°C, gotuje się.
(zdanie twierdzące)
Czy woda się gotuje, jeśli osiąga 100°C?
(pytanie zamknięte)
Co się dzieje, jeśli woda osiąga 100°C?
(pytanie otwarte)
When vs If
W zerowym okresie warunkowym zamiast if możemy też użyć when.
„If” sugeruje że istnieje niewielka szansa, że coś się może nie wydarzyć. Natomiast „when” sugeruje, że coś się napewno wydarzy tylko nie wiemy kiedy.
W wielu przypadkach, szczególnie gdy mówimy o nawykach, zasadach czy powtarzalnych zjawiskach, „when” brzmi naturalnie i równie dobrze pasuje do zerowego okresu warunkowego.
Jeśli słońce zachodzi, robi się ciemno.
Kiedy słońce zachodzi, robi się ciemno.
Chcesz dowiedzieć się czegoś o pozostałych okresach warunkowych? Przeczytaj artykuł conditionals: okresy warunkowe.
